Η δήλωση συγκομιδής ελαιοκάρπου είναι ένα μέτρο που προωθείται από την Ε.Ε. με στόχο την προστασία της παραγωγικής και εμπορικής αλυσίδας, την αποτροπή αθέμιτων πρακτικών και τη διασφάλιση της ποιότητας και ασφάλειας του ελαιόλαδου. Με απλά λόγια, μέσα από αυτό το μέτρο θέλουν να περιορίσουν τη χύμα πώληση ελαιόλαδου χωρίς την έκδοση φορολογικών παραστατικών, να ξέρουν δηλαδή πόσο παράγει ο κάθε παραγωγός και πώς το διαθέτει.
Αντιλαμβάνεται ο καθένας πως η θέσπιση ενιαίων κανόνων δεν είναι σε βάρος των πραγματικών παραγωγών. Τα μέτρα που λαμβάνονται για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και της νοθείας προϊόντων χρειάζονται όμως σωστό σχεδιασμό για να αποδώσουν, χωρίς να γίνουν βραχνάς για αυτούς που δεν έχουν τίποτα να νοθεύσουν ή να κρύψουν. Το συγκεκριμένο μέτρο, παρά το ορθό του διακηρυγμένου στόχου, έχει όμως προβλήματα τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην εφαρμογή. Δεν λάμβανε υπόψη –και εξακολουθεί να αγνοεί– τα πραγματικά δεδομένα στην αγροτική παραγωγή και την ελληνική ύπαιθρο.
Το να περιμένεις από τον ηλικιωμένο ελαιοπαραγωγό να κατεβάσει την ψηφιακή εφαρμογή στο κινητό του και να δηλώσει στο χωράφι πόσο ελαιόκαρπο μεταφέρει στο ελαιοτριβείο σημαίνει ότι πρέπει να έχεις δει πολλά έργα επιστημονικής φαντασίας. Βασικά δείχνει πως αγνοείς ότι οι περισσότεροι από τους μισούς ελαιοπαραγωγούς δεν διαθέτουν «έξυπνο» κινητό, και πολύ περισσότεροι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτού του τύπου τις εφαρμογές. Ακόμα και αυτοί που έχουν, στη μισή ύπαιθρο της Μεσσηνίας δεν υπάρχει δίκτυο κινητής τηλεφωνίας ικανό να υποστηρίξει αυτού του είδους τις εργασίες.
Ακόμα και αν υποθετικά αυτά τα εμπόδια ξεπεραστούν με πατέντες και γίνεται η δήλωση στο προαύλιο των ελαιοτριβείων με τη βοήθεια του προσωπικού τους, ο έλεγχος πώς ακριβώς θα πραγματοποιηθεί και από ποιους; Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν ότι υπάρχει ακριβής καταγραφή των ελαιόδεντρων στο ελαιοκομικό μητρώο, το οποίο επίσης δεν υπάρχει ως υποδομή. Με τόσα λοιπόν ανοιχτά μέτωπα, και σε μια συγκυρία που το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει ρίξει βαριά τη σκιά του στον αγροτικό χώρο, ήταν τουλάχιστον αυτονόητη η αναβολή εφαρμογής του μέτρου για τη νέα ελαιοκομική χρονιά.
Η αναβολή δεν σημαίνει όμως ότι το μέτρο δεν θα εφαρμοστεί του χρόνου. Όταν ένα μέτρο εφαρμόζεται στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., δεν μπορείς να ζητάς διαρκώς εξαιρέσεις επικαλούμενος την «ελληνική ιδιαιτερότητα». Αυτά έγιναν και με τις «λύσεις» του ΟΠΕΚΕΠΕ, για να μην χαθούν δήθεν τα λεφτά, και τελικά έγινε πάρτι από επιτήδειους που ήξεραν να χρησιμοποιούν καλύτερα τις εξαιρέσεις. Η δήλωση συγκομιδής, για να καταστεί δυνατή, χρειάζεται να αξιοποιηθεί ο χρόνος που κερδήθηκε, ώστε να γίνει σε πρώτη φάση σοβαρή και αξιόπιστη καταγραφή στο ελαιοκομικό μητρώο. Χωρίς αυτό το εργαλείο δεν μπορεί να προχωρήσει τίποτα.
Απαιτείται ταυτόχρονα να υπάρξει πρόβλεψη για αυτούς που δεν θα καταγράψουν τα ελαιόδεντρα στο μητρώο. Θα μπορούν να κάνουν έκθλιψη, μένοντας στο «γκρίζο» κομμάτι της ελαιοπαραγωγής; Πώς θα γίνεται ο έλεγχος και πώς θα προστατεύεται τελικά ο νόμιμος παραγωγός που πληρώνει το επιπρόσθετο κόστος με εφαρμογές και καταγραφές; Γιατί το ζήτημα, στο τέλος της ημέρας, είναι ακριβώς να αποφευχθεί η διαρκής τιμωρία αυτών που επιφορτίζονται με τη στήριξη μέτρων για να προφυλαχθούν από συγκεκριμένες κακές πρακτικές. Αν είναι να γίνει όλο αυτό και τελικά να υπάρχουν οι «έξυπνοι» που αξιοποιούν τις αδυναμίες του συστήματος για να παρασιτούν σε βάρος των παραγωγών, καλύτερα να μείνουν τα πράγματα όπως είναι.
Ο αγροτικός τομέας δεν χρειάζεται περίτεχνες λύσεις και πολλές εφαρμογές αλλά απλούς και εφαρμόσιμους κανόνες. Τι χρειάζεται, για παράδειγμα, όλο αυτό το σύστημα καταγραφής και πιστοποίησης των επιδοτήσεων, στο οποίο «σερφάρουν» με άνεση διάφοροι επιτήδειοι; Πιθανόν να αρκούσε η επιδότηση με προσκόμιση του τιμολογίου πώλησης. Εκεί θα φαινόταν και πόσο λάδι παράγει κάποιος, και πόσα πρόβατα έχει, και ποια είναι τα βιολογικά προϊόντα που καλλιεργεί. Αν η επιδότηση συνδεόταν με τα αντίστοιχα παραστατικά πώλησης, τα πράγματα προφανώς θα ήταν εύκολα για όλους και δεν θα χρειαζόταν όλο αυτό το περίπλοκο και δυσκίνητο σύστημα, που έχει αποδειχτεί ότι είναι αναποτελεσματικό. Είναι προφανές πως όσο πιο περίπλοκο είναι κάτι τόσο πιο εύκολα κρύβονται αυτοί που έχουν τον τρόπο να κρυφτούν.
panagopg@gmail.com
