Το φαινόμενο δεν είναι μεσσηνιακή ιδιομορφία· εντάσσεται σε μια ευρύτερη, πανελλαδική «αλλεργία» στις επενδύσεις, η οποία εκδηλώνεται με μαύρες σημαίες, επιτροπές αγώνα και προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Ωστόσο, εδώ, στον τόπο μας, το φαινόμενο παίρνει συχνά πιο έντονη μορφή. Δεξιοί και αριστεροί μοιράζονται την ίδια βαθιά πεποίθηση: Ότι η οικονομία είναι παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, όπου κερδισμένος είναι πάντα το μεγάλο κεφάλαιο και χαμένοι οι μικρομεσαίοι και οι εργαζόμενοι.
Η επένδυση της ΤΕΜΕΣ στην Costa Navarino θα έπρεπε θεωρητικά να έχει θεραπεύσει αυτόν τον φόβο. Γιατί η πραγματικότητα είναι αδιαμφισβήτητη: Η αξία γης εκτοξεύτηκε, δεκάδες επαγγελματίες βρήκαν νέα πεδία δραστηριότητας και ακόμη περισσότεροι ιδιοκτήτες γης πούλησαν οικόπεδα σε τιμές που κάποτε έμοιαζαν αδιανόητες. Το εισόδημα που δημιουργήθηκε διαχύθηκε στη μεσσηνιακή οικονομία -σε κατασκευές, υπηρεσίες, κατανάλωση. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή πολλαπλασιαστή, επειδή εδώ σπάνια αντιμετωπίζουμε την ανάπτυξη ως μετρήσιμο μέγεθος. Προτιμούμε τον μύθο από το δεδομένο.
Παρόλα αυτά, ένα κρίσιμο σημείο του δημόσιου διαλόγου παραμένει στη σκιά: Η δύναμη που αποκτά μια μεγάλη επιχείρηση να συνομιλεί με αεροπορικές εταιρείες, τουριστικούς οργανισμούς ή κυβερνήσεις. Αυτή η δυνατότητα δεν αποτελεί απειλή για τους μικρομεσαίους, αλλά υπόδειξη για το πώς λειτουργεί μια σύγχρονη οικονομία. Μόνο ένας τυφλός δεν βλέπει ότι ο κατακερματισμός του ελαιοκομικού τομέα οδηγεί σε ασύμμετρη διαπραγμάτευση με τους μεγαλέμπορους που καθορίζουν την τιμή. Καν
ένας μεμονωμένος παραγωγός δεν μπορεί να επιβάλει όρους. Ένας ισχυρός συνεταιρισμός θα μπορούσε να το κάνει, αλλά στην Ελλάδα η συνεργασία παραμένει ιστορική ουτοπία. Ρεαλιστικά, χρειαζόμαστε έναν συνδυασμό μεγάλων επιχειρήσεων, που λειτουργούν ως «leaders» και εκατοντάδων μικρών, που δημιουργούν υγιή αγορά. Ο κατακερματισμός και τα μονοπώλια κρατούν δέσμια την οικονομία. Η κλίμακα και ο ανταγωνισμός τη λυτρώνουν. Αν η Μεσσηνία φοβάται το μεγάλο, θα μείνει μικρή. Κι αυτό, δυστυχώς, δεν είναι παίγνιο μηδενικού αθροίσματος. Είναι αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
