Το δημογραφικό πρόβλημα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Μεσσηνίας, αλλά και της χώρας. Δεν είναι σημερινό πρόβλημα και δεν υπάρχει καμία περίπτωση να αντιμετωπιστεί από τη μια μέρα στην άλλη. Το μόνο θετικό είναι ότι έχουν αρχίσει πλέον να το συζητούν όλοι και να επισημαίνουν τη σπουδαιότητά του. Από εκεί και πέρα, οι προτάσεις που ακούγονται είναι σκόρπιες και δεν συγκροτούν μια συνολική πολιτική αντιμετώπισης. Αυτό δεν είναι αδυναμία, αλλά απόδειξη ότι δεν πρόκειται για μια απλή υπόθεση, αλλά για ένα σύνθετο ζήτημα, που έχει να κάνει με όλους τους τομείς.

Όποιος περιμένει, για παράδειγμα, ότι τα χωριά της Μεσσηνίας θα γεμίσουν από τη μια μέρα στην άλλη με νέα ζευγάρια και παιδιά, προφανώς ζει σε έναν άλλο κόσμο. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, όσα επιδόματα και αν δοθούν, όσα σχολεία και αν λειτουργήσουν με μαθητές ένα ή δύο παιδιά. Τα χωριά δεν θα ζωντανέψουν, για τον απλό λόγο ότι κανένας νέος δεν έχει όνειρο να πάει να ζήσει μόνος του σε ένα χωριό. Δεν είναι επιλογή, για λόγους που δεν έχουν να κάνουν μόνο με τα οικονομικά δεδομένα.

Στον αγροτικό τομέα, επίσης, κανένας δεν είναι διατεθειμένος να ασχοληθεί με τους όρους και τους τρόπους που το έκανε η προηγούμενη και προπροηγούμενη γενιά. Είναι τουλάχιστον αιθεροβάμων όποιος πιστεύει ότι θα πάει κάποιος στο χωριό και θα δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ, ασχολούμενος ταυτόχρονα με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες, για να αποκτήσει εισόδημα, που οριακά του εξασφαλίζει επιβίωση· θα φύγει για οδηγός φορτηγού στη Γερμανία. Κανένας νέος, τέλος, σε χωριό και πόλη, δεν θέλει και δεν είναι διατεθειμένος να θυσιαστεί για να αποκτήσει τρία και τέσσερα παιδιά. Το γιατί το γνωρίζουν όλοι.

Με δυο λόγια, η εξέλιξη των δημογραφικών δεικτών δεν πρόκειται να βελτιωθεί τα πολλά επόμενα χρόνια. Με βάση αυτή την πραγματικότητα θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε και να πορευόμαστε τα επόμενα χρόνια. Χρειάζονται πολιτικές, που να στηρίζουν την οικονομική ζωή της περιοχής, την αγροτική παραγωγή με εργατικά χέρια που δεν υπάρχουν και θα πρέπει να εξασφαλιστούν, την εστίαση και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα με επισκέπτες που θα αναπληρώνουν το εισόδημα που έχει απολεσθεί. Το βασικό, δηλαδή, είναι να σταθεροποιηθεί οικονομικά και δημογραφικά η περιοχή στα σημερινά επίπεδα. Αυτό μπορεί να συμβεί. Όλα τα άλλα είναι «πρέπει», που θα μένουν ανεκπλήρωτα όνειρα.

panagopg@gmail.com