Του Φίλιππου Ζάχαρη

Η επένδυση σε πολιτικές που ευνοούν την οικογένεια είναι ωφέλιμη για τα άτομα, τις επιχειρήσεις και τις οικονομίες.

Οι πολιτικές που υποστηρίζουν ένα ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον με άδεια γονικής μέριμνας με αποδοχές, διαλείμματα για θηλασμό, φροντίδα παιδιών και επιδόματα για παιδιά μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του άγχους των γονέων και στην προώθηση της ευημερίας τους.

Για τις εργαζόμενες γυναίκες αυτό είναι πολύ σημαντικό και ειδικά για αυτές που έχουν ήδη σοβαρή και μακροχρόνια επαγγελματική δραστηριότητα.

Οι πολιτικές για την οικογένεια που λαμβάνουν υπόψη το φύλο διαδραματίζουν επίσης καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας, αυξάνοντας τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, μειώνοντας το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και ενισχύοντας την παραγωγικότητα.

Χωρίς αυτές τις πολιτικές, οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν πρόσθετη πίεση στις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας λόγω της μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας των γυναικών, ενώ παράλληλα δημιουργούνται εμπόδια στην ανάπτυξη των παιδιών και περιορίζεται το μελλοντικό οικονομικό δυναμικό τους.

Αυτή η έλλειψη στήριξης τελικά επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη και ενισχύει τις διαγενεακές ανισότητες.

Όπως θα δούμε και παρακάτω, οι γυναίκες στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν αρκετά  προβλήματα με την κοινωνική τους ενσωμάτωση σε σχέση με τους άνδρες.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η γυναίκα να αφοσιώνεται αποκλειστικά και μόνο στην οικογένεια, κάτι που δεν ενισχύει την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. 

Σε πολλές  ευρωπαϊκές χώρες, λοιπόν, οι γυναίκες άνω των 50 ετών είναι λιγότερο κοινωνικά ενταγμένες από τους άνδρες της ίδιας ηλικίας, όπως δείχνει μια μελέτη στην οποία συμμετείχε η Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών (ÖAW).

Τα δεδομένα που αναλύθηκαν προέρχονται από την έρευνα «SHARE», η οποία διεξάγεται κάθε δύο χρόνια σε όλη την Ευρώπη και συλλέγει πληροφορίες από άτομα άνω των 50 ετών, μεταξύ άλλων σχετικά με την υγεία και την κοινωνική τους κατάσταση.

Για τη μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «Social Indicators Research» αξιολογήθηκαν σχεδόν 54.000 συνεντεύξεις από 21 ευρωπαϊκές χώρες.

Για να μετρήσουν την κοινωνική ένταξη, οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τόσο τις στενές σχέσεις, όπως οι σχέσεις με συντρόφους και φίλους, όσο και τις ευρύτερες σχέσεις, όπως οι δραστηριότητες σε συλλόγους ή οι εθελοντικές δραστηριότητες.

Ο δείκτης που χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό αυτό προήλθε από το αμερικανικό πλαίσιο και προσαρμόστηκε.

Στο πλαίσιο της ανάλυσης, οι χώρες χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες, τα λεγόμενα «καθεστώτα φροντίδας».

Διαφέρουν ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο είναι προσανατολισμένες στην οικογένεια, δηλαδή σε ποιο βαθμό το κράτος παρέχει υπηρεσίες φροντίδας για παιδιά και ηλικιωμένους. Μόνο οι χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης είναι ακόμη πιο οικογενειακά προσανατολισμένες.

Γενικά, διαπιστώθηκε ότι όσο πιο οικογενειακή είναι μια χώρα, τόσο χαμηλότερη είναι η κοινωνική ένταξη των γυναικών άνω των 50 ετών.

Κατά συνέπεια, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες  οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι περισσότερο προσκολλημένες στον οικογενειακό τους ρόλο και μπορούν να συμμετέχουν λιγότερο στην κοινωνία σε σύγκριση με τους άνδρες.

Αντίθετα, στις σκανδιναβικές χώρες, η κοινωνική ένταξη των ατόμων άνω των 50 ετών είναι συνολικά υψηλότερη και πιο ομοιόμορφα κατανεμημένη μεταξύ των φύλων. Εκεί, οι άνδρες συμμετέχουν πιο συχνά και όλοι υποστηρίζονται περισσότερο από το κράτος.

Είναι επίσης συνηθισμένο τα πολύ μικρά παιδιά να πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό και οι ηλικιωμένοι να λαμβάνουν επαγγελματική φροντίδα.

Τα αποτελέσματα που βρέθηκαν είναι σχετικά μικρά, αλλά σημαντικά, επειδή αφορούν όλους, Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι για τις γυναίκες είναι συνήθως ευκολότερο και πιο σημαντικό να δημιουργούν κοινωνικές σχέσεις, κάτι που, καθιστά τα αποτελέσματα ακόμη πιο αξιοσημείωτα.

Μια προσέγγιση βελτίωσης θα ήταν η αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών για την εργασία φροντίδας και η καλύτερη ανάπτυξη της παιδικής φροντίδας.

Επιπλέον, θα μπορούσαν να βοηθήσουν προσφορές για κοινωνική συμμετοχή, όπως η γειτονική βοήθεια ή ο εθελοντισμός.

Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμη η ευελιξία των ωρών εργασίας για τις γυναίκες, καθώς έτσι θα μπορούσαν να παραμείνουν περισσότερο στην επαγγελματική ζωή, όπου δημιουργούνται φιλίες και δίκτυα.

Οι εποχές όπου η γυναίκα ήταν επιφορτισμένη με την φροντίδα της οικογένειας έχουν περάσεις ανεπιστρεπτί. Εντούτοις προβλήματα όπως η κοινωνική τους ενσωμάτωση συγκριτικά με τους άνδρες παραμένει.

Απομένει να δούμε κατά πόσο τα ευρωπαϊκά κράτη θα υιοθετήσουν τις σκανδιναβικές πολιτικές που επί δεκαετίες προσφέρουν το τρανό παράδειγμα της πραγματικής ισότητας των δύο φύλων. Επί του πρακτέου και όχι θεωρητικά.   

zachfil64@gmail.com