Τέσσερις κομματάρχες, παραμονές των εκλογών, μηχανορραφούν, μπλοφάρουν και συνωμοσιολογούν στην τσόχα της δημόσιας ζωής μας. Κάπου, σ’ ένα δωμάτιο της Αρκαδίας, που κουβαλά υπαινικτικά και περιπαικτικά τα μεταπολιτευτικά μας τραύματα, τα μετουσιώνει όμως σε σκηνικά θαύματα.
Ο σκηνοθέτης Μάνος Καρατζογιάννης με αφορμή την παράσταση μιλά στην «Ε» και αναφέρει, μεταξύ άλλων, για τη συνεργασία μεταξύ ηθοποιών και σκηνοθέτη στην προετοιμασία αυτής της πολιτικής σάτιρας.
«Ηταν μια αγαστή συνεργασία, που κύριο στοιχείο της είχε τη σύμπνοια σε καλλιτεχνικό επίπεδο και την αλληλεγγύη σε ανθρώπινο. Μέσα σε σαράντα μέρες έπρεπε να αναμετρηθούμε με ένα έργο απολαυστικό και ευφρόσυνο, μα δύσκολο, όπου κάθε φράση είναι σαν μικρή παρτιτούρα, με ήχο και παύσεις, σαν ελληνική μουσική».
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Τι σας ώθησε να σκηνοθετήσετε την παράσταση «Δάφνες και πικροδάφνες»; Ποια είναι η δική σας ερμηνεία για τον τίτλο και πώς εκφράζεται αυτό σκηνικά;
Κατ’ αρχάς αγαπώ το νεοελληνικό έργο. Εχω σκηνοθετήσει αρκετά έργα της Λούλας Αναγνωστάκη και του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θεωρούνται η “μάνα” και ο “πατέρας” του νεοελληνικού θεάτρου. Αλλά είναι η πρώτη φορά που καταπιάνομαι με ένα έργο του Κεχαΐδη και της Χαβιαρά. Όλοι αυτοί οι συγγραφείς είναι οι κορυφές του θεάτρου μας. Ηταν όνειρό μου να σκηνοθετήσω τις “Δάφνες και Πικροδάφνες”. Δάφνες είναι τα όνειρα μας. Η δόξα που κυνηγάμε όλοι μας ανά στιγμές και πικροδάφνες, οι ματαιώσεις μας, τα απωθημένα μας. Κι όλα αυτά σε ένα δωμάτιο στην Αρκαδία, όπου τραντάζεται από πολιτικά σκάνδαλα. Κάπως δηλαδή σαν τη ζωή μας. Γι’ αυτό και ένα κλειστοφοβικό πλαίσιο πλαίσιο αποτελεί το περίγραμμα του σκηνικού χώρου, που είναι φτιαγμένο, τυλιγμένο από χαρτί εφημερίδας, της τέταρτης δηλαδή εξουσίας, του τύπου που αποτελεί και το μέσο εκβιασμού των ηρώων μας.
Τι θα θέλατε να μάθει το κοινό για τον Δημήτρη Κεχαΐδη μέσα από αυτήν την παράσταση;
«Εφόσον υπάρχει ο Δημήτρης, θα υπάρχουν και άλλοι» συνήθιζε να λέει για τον Κεχαΐδη ο μεγάλος δάσκαλος του θεάτρου Κάρολος Κουν. «Ηταν από τους πρώτους βασικούς μου ερεθισμούς για να αφιερώσω τον χρόνο ώστε να δημιουργηθούν αρκετοί νέοι Ελληνες συγγραφείς. Είμαι ευτυχής για τον Δημήτρη γιατί αποδείχτηκε μια από τις κορυφές μέσα στο Ελληνικό Θέατρο. Είναι από τους συγγραφείς που αισθανόμαστε περηφάνια για τον αιώνα μας, που δημιουργήθηκαν και δημιουργούν». Και πράγματι ο Κουν στα 1979, παρουσιάζει στο Θέατρο Τέχνης δυο έργα βαθιά πολιτικά, σπαρακτικά και σπαρταριστά αντίστοιχα: τη «Νίκη» της Λούλας Αναγνωστάκη και τις «Δάφνες και Πικροδάφνες» των Δημήτρη Κεχαΐδη και Ελένης Χαβιαρά.
Φέτος, 20 χρόνια από τον θάνατο του Δημήτρη Κεχαΐδη, ύστερα από πρόσκληση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας και του καλλιτεχνικού του διευθυντή Φίλιππου Σοφιανού τιμούμε τη μνήμη του με «Δάφνες και Πικροδάφνες». Δάφνες για τη διαχρονικότητα της απολαυστικής πολιτικής σάτιρας των ηθών μας και Πικροδάφνες, γιατί ακριβώς το 1979 γραμμένο έργο μοιάζει να γράφτηκε χθες, σήμερα, πολύ φοβάμαι και αύριο.
Η ποιητικότητα του Κεχαΐδη και ο σαρκασμός της Χαβιαρά, «τρία μαγνητόφωνα και μια γραφομηχανή», τέσσερα χρόνια συγγραφής και πολλά περισσότερα της κοινής τους ζωής μας χάρισαν «ένα, σχεδόν, θεατρικό αριστούργημα» όπως σημειώνει η κριτική της εποχής.
Τι πιστεύετε ότι κάνει ένα έργο διαχρονικό; Είναι η θεματολογία του, ο τρόπος που παρουσιάζεται ή μήπως κρύβει κάτι βαθύτερο που αγγίζει κάθε εποχή;
Αυτό που κάνει οποιαδήποτε κατάθεση διαχρονική είναι η ανάγκη της έκφρασής της. Ας πούμε, το “Ανάγκη και οι θεοί πείθονται” των αρχαίων ημών προγόνων μας, ισχύει και στη δραματουργία. Το μέγεθος της ανάγκης μας είναι αυτό που καθορίζει εν τέλει και το όποιο σκηνικό μας αποτέλεσμα.
Πώς περιγράφετε τη συνεργασία μεταξύ ηθοποιών και σκηνοθέτη στην προετοιμασία αυτής της πολιτικής σάτιρας;
Ηταν μια αγαστή συνεργασία, που κύριο στοιχείο της είχε τη σύμπνοια σε καλλιτεχνικό επίπεδο και την αλληλεγγύη σε ανθρώπινο. Καθώς έπρεπε ουσιαστικά μέσα σε σαράντα περίπου μέρες να αναμετρηθούμε με ένα έργο απολαυστικό και ευφρόσυνο, μα δύσκολο. Η δυσκολία μας προέκυψε περισσότερο στην απομνημόνευση του λόγου, πάνω στον οποίο σκύψαμε με σεβασμό, αφού κάθε φράση ή περίοδος του κειμένου αποτελεί και μια μικρή παρτιτούρα. Με ήχο και παύσεις. Σαν ελληνική μουσική.
Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τους ηθοποιούς στην ερμηνεία αυτών των πολύπλοκων και πολυδιάστατων χαρακτήρων;
Να ισορροπήσουν ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό. Να πλάσουν οι ηθοποιοί δηλαδή αληθινά πρόσωπα, που τα πονάς και τα σαρκάζεις ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή. Να συνυπάρξουν η ποίηση και το χιούμορ των συγγραφέων σε αρμονία, χωρίς να καπελώνει το ένα το άλλο.
Πώς οι ηθοποιοί αντιμετωπίζουν το ιδιαίτερο ύφος του έργου, που συνδυάζει χιούμορ, πολιτικό σχολιασμό και έντονο σαρκασμό;
Με πολλές ιστορίες... Χαρήκαμε τις πρόβες... Μοιραστήκαμε ιστορίες από την πολιτική και τη θεατρική μας ζωή, κι έτσι στο τέλος μπορέσαμε να μιλήσουμε μια κοινή θεατρική γλώσσα.
Ο Κεχαΐδης λέει πως «το γέλιο είναι η μεγαλύτερη περιφρόνηση προς τον χρόνο». Θεωρείτε ότι, μέσα από το χιούμορ και την κωμωδία, οι ήρωες αλλά και οι θεατές βρίσκουν μια μορφή άμυνας ή αντίστασης, ή μήπως πρόκειται απλώς για μια προσωρινή διέξοδο;
Το χιούμορ είναι ένας χώρος όπου ανατρέπονται όλα. Ακόμα και η απώλεια, ή μια στιγμή μεγάλης οδύνης. Μια λοξή ματιά είναι το χιούμορ στο οποίο καταφεύγουμε δημιουργοί και θεατές για να αντέξουμε τα δεινά της ζωή μας και του τόπου μας.
Ποια είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση που παίρνετε από την ενασχόληση σας με το θέατρο και τι σας εμπνέει να συνεχίζετε;
Ικανοποίηση αντλώ από την έρευνα και τη φαντασία. Το παιχνίδι που προϋποθέτει η δουλειά μου. Είναι σαν μια μορφή άλλης ζωής. Πιο παιδική ίσως και συχνά γι’ αυτό μοναχική. Αυτή η ακροβασία είναι που με γοητεύει. Θα έλεγα πως το θέατρο και η τέχνη ευρύτερα είναι ένα είδος αντίδοτου για τον χρόνο που περνά και μας δοκιμάζει.
Η πρεμιέρα της παράστασης "Δάφνες και πικροδάφνες" θα δοθεί στην Καλαμάτα. Ποιες είναι οι επιλεγμένες πόλεις στις οποίες θα παρουσιάσει το ΔΗΠΕΘΕΚ το έργο κατά τη φετινή περιοδεία;
4 και 5 Ιουλίου είναι η πρεμιέρα μας στο Ανοιχτό Θέατρο Καλαμάτας. Ακολουθεί περιοδεία σε επιλεγμένες πόλεις της Πελοποννήσου, στη Θεσσαλονίκη και βέβαια και στην Αθήνα, στις 18 Ιουλίου στον Βύρωνα. Σας περιμένουμε!
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης. Ερμηνεύουν: Θανάσης Βλαβιανός, Γιώργος Ζιόβας, Φίλιππος Σοφιανός, Γιάννης Τσουρουνάκης. Σκηνικά: Ναταλία Αστυπαλίτη. Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα. Φωτισμοί: Μάνος Καρατζογιάννης. Ηλεκτρολόγος: Κώστας Μπoύνας. Ηχολήπτης: Κώστας Αγγελόπουλος. Μηχανικός σκηνής: Τάκης Τσίρμπας. Ενδύτρια: Έφη Γεωργανά. Οργάνωση παραγωγής - γραμματεία: Ολυμπία Δημητρέα. Η παράσταση επιχορηγείται από το υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Η γενική είσοδος κοστίζει 12 ευρώ, το μειωμένο 8 ευρώ. Για πληροφορίες, καλέστε στο 27210 82616, εργάσιμες ημέρες, από τις 9 π.μ. έως τις 2 μ.μ. Ηλεκτρονική προπώληση μέσω ticketservices.gr.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
«Εφόσον υπάρχει ο Δημήτρης, θα υπάρχουν και άλλοι» συνήθιζε να λέει για τον Κεχαΐδη ο μεγάλος δάσκαλος του θεάτρου Κάρολος Κουν. «Ήταν από τους πρώτους βασικούς μου ερεθισμούς για να αφιερώσω τον χρόνο ώστε να δημιουργηθούν αρκετοί νέοι Έλληνες συγγραφείς. Είμαι ευτυχής για τον Δημήτρη γιατί αποδείχτηκε μια από τις κορυφές μέσα στο Ελληνικό Θέατρο. Είναι από τους συγγραφείς που αισθανόμαστε περηφάνια για τον αιώνα μας, που δημιουργήθηκαν και δημιουργούν». Και πράγματι ο Κουν στα 1979, παρουσιάζει στο Θέατρο Τέχνης δυο έργα βαθιά πολιτικά, σπαρακτικά και σπαρταριστά αντίστοιχα: τη «Νίκη» της Λούλας Αναγνωστάκη και τις «Δάφνες και Πικροδάφνες» των Δημήτρη Κεχαΐδη και Ελένης Χαβιαρά.
Φέτος, 20 χρόνια από τον θάνατο του Δημήτρη Κεχαΐδη, ύστερα από πρόσκληση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας και του καλλιτεχνικού του διευθυντή Φίλιππου Σοφιανού τιμούμε τη μνήμη του με «Δάφνες και Πικροδάφνες». Δάφνες για τη διαχρονικότητα της απολαυστικής πολιτικής σάτιρας των ηθών μας και Πικροδάφνες, γιατί ακριβώς το 1979 γραμμένο έργο μοιάζει να γράφτηκε χθες, σήμερα, πολύ φοβάμαι και αύριο.
Η ποιητικότητα του Κεχαΐδη και ο σαρκασμός της Χαβιαρά, «τρία μαγνητόφωνα και μια γραφομηχανή», τέσσερα χρόνια συγγραφής και πολλά περισσότερα της κοινής τους ζωής μας χάρισαν «ένα, σχεδόν, θεατρικό αριστούργημα» όπως σημειώνει η κριτική της εποχής.
Τέσσερις κομματάρχες, παραμονές των εκλογών, μηχανορραφούν, μπλοφάρουν και συνωμοσιολογούν, στην τσόχα της δημόσιας ζωής μας «για ένα πουκάμισο αδειανό», για μια καρέκλα. Κάπου, σ’ ένα δωμάτιο της Αρκαδίας που κουβαλάει περιέργως, υπαινικτικά και περιπαικτικά τα μεταπολιτευτικά μας τραύματα, μετουσιώνοντας τα όμως σε σκηνικά θαύματα. Άλλωστε, «το γέλιο», όπως πιστεύει ο ίδιος ο θεατρικός συγγραφέας, «είναι η μεγαλύτερη περιφρόνηση προς τον χρόνο».
