Βαδίζοντας πλέον στην 4η δεκαετία του, το 31ο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας θα πραγματοποιηθεί από τις 18 έως τις 27 Ιουλίου, με τις προθέσεις της νέας Καλλιτεχνικής Διευθύντριας να δείχνουν πως το KDF αλλάζει σελίδα, προσεγγίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις με διαφορετικό τρόπο. Οντας μια χορογράφος με πολυδιάστατη παρουσία στη σκηνή της σύγχρονης τέχνης, η Τζένη Αργυρίου έφερε στο θεσμό μια φρέσκια ματιά, έχοντας βασικό της στόχο να γίνει η Καλαμάτα το πρώτο ολοκληρωμένο Κέντρο Χορού στην Ελλάδα, με το βλέμμα προς την διεύρυνση του Φεστιβάλ.

Σε συνέντευξή της στην “Ε” και έχοντας προηγηθεί η παρουσίαση του πληθωρικού προγράμματος για το 2025, η ίδια έκανε ένα “ταξίδι” στο παρελθόν, μιλώντας μας για τα πρώτα της βήματα στο χορό. Στη συνέχεια, η συζήτησή μας εστίασε μεταξύ άλλων στη φιλοσοφία της, στην επαφή της με το Φεστιβάλ και την πόλη πριν αναλάβει καλλιτεχνική διευθύντρια, στα θετικά στοιχεία που έχουν επιτευχθεί κατά τη γνώμη της στο θεσμό, αλλά και στον τρόπο ώστε ο σύγχρονος χορός να αγκαλιαστεί από μεγαλύτερο αριθμό θεατών.

Συνέντευξη στον Τάσο Ανδρικόπουλο

-Πότε αποφασίσατε ότι ο χορός θα είναι η τέχνη σας κι ο δρόμος σας;

Νομίζω ότι δεν ήταν μια συγκεκριμένη στιγμή αλλά μια σειρά γεγονότων που με οδήγησαν σε αυτό το δρόμο. Με κινητήρια δύναμη την επιθυμία και την τόλμη της νιότης να ανακαλύψει, το ένα έφερε το άλλο και έτσι επί της ουσίας βρέθηκα να είμαι μέρος της χορευτικής κοινότητας χωρίς να το καταλάβω. Πηγαίνοντας λοιπόν αρκετά πίσω στο χρόνο, μια στιγμή μάλλον σημαντική, ήταν όταν στο λύκειο αποφάσισα να μην δώσω πανελλήνιες, ενάντια σε αυτό που φαινόταν αναμενόμενο καθώς είχα κλίση στα μαθήματα της θετικής κατεύθυνσης και αντ’ αυτού, επέλεξα τον κλάδο του σχεδίου σε τότε πολυκλαδικό λύκειο της Καβάλας, έχοντας αποφασίσει να δώσω εξετάσεις στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης.  Ήταν μια απόφαση που πήρα αψήφιστα. Ήθελα να σπουδάσω χορό και ήξερα ότι η διαδικασία των πανελληνίων μπορεί να με απομάκρυνε  από αυτή μου την επιθυμία. Είχα βέβαια την υποστήριξη της οικογένειάς μου που το δέχτηκε και που όταν τελικά πέρασα στην ΚΣΟΤ, γεγονός καθοριστικής σημασίας, μπόρεσε να με στηρίξει στα χρόνια των σπουδών μου, που ήταν πολύ έντονα και απαιτούσαν ολοκληρωτική αφοσίωση. Επίσης δεν ξεχνάω την ενθάρρυνση της δασκάλας μου στη σχολή χορού στην Καβάλα, Χριστίνας Γιαννουλοπούλου, που μου άνοιξε τους ορίζοντες.  Επόμενη καθοριστική στιγμή ήταν όταν ως σπουδάστρια της ΚΣΟΤ άρχισα να συνεργάζομαι με την sinequanon, μια νεοσύστατη τότε ομάδα από σύγχρονους χορευτές και χορογράφους που μόλις είχαν επιστρέψει από τη Νέα Υόρκη, φέρνοντας μαζί τους μια φρέσκια ματιά. Το γεγονός ότι μπήκα τόσο άμεσα σε αυτή τη δημιουργική και επαγγελματική διαδικασία ήταν θεμέλιος λίθος για την πορεία μου. Καθώς και τα χρόνια που ακολούθησαν, που ως υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση, έζησα στη Νέα Υόρκη όπου και γνώρισα πολλούς ενδιαφέροντες καλλιτέχνες και συνεργάτες, αλλά κυρίως μετά την επιστροφή μου, που  αποφάσισα συνειδητά ότι θα αφοσιωθώ αποκλειστικά στη δημιουργία πρωτότυπων έργων. Οφείλω να ομολογήσω ότι από την αρχή γνώριζα μέσα μου πως το συνθετικό κομμάτι θα κυριαρχήσει, και ενώ ήθελα να έχω την εμπειρία από μέσα ως χορεύτρια και πραγματικά το απολάμβανα, ήξερα ότι μακροπρόθεσμα αυτό που με ενδιέφερε ήταν να είμαι έξω από τη σκηνή και να σμιλεύω τη δομή, το περιεχόμενο και τη μορφή ενός έργου ή ενός καλλιτεχνικού σχεδίου.

Πιστεύετε ότι ο άνθρωπος γεννιέται με ταλέντα, ή είναι το περιβάλλον που καθορίζει τις τάσεις και την εξέλιξη;

Τι είναι ταλέντο; Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση. Κάτι που βγαίνει έμφυτα από κάποιο βαθύ και ανεξήγητο σημείο μέσα σου; Με αυτή την προσέγγιση, ναι, το ταλέντο πολλές φορές μπορεί να χαθεί αν δεν βρεθούν οι κατάλληλες συνθήκες ή οι άνθρωποι που θα το αναγνωρίσουν και θα δώσουν τα σωστά ερεθίσματα. Ωστόσο, το περιβάλλον από μόνο του, ενώ μπορεί να υποστηρίξει την καλλιέργειά σου, δεν μπορεί να σου εμφυτεύσει κάτι που δεν έχεις μέσα σου.  Βασική προϋπόθεση όμως είναι το να προσπαθείς, να βρίσκεις το κουράγιο, την επιμονή και την υπομονή, την αγάπη και το πείσμα, την ευρηματικότητα και την ικανότητα να εξελίσσεσαι και να ξεπερνάς τα εμπόδια με δημιουργικό τρόπο.

-Στην σημαντική σας πορεία στο χώρο έχετε αναπτύξει κάποια φιλοσοφία με την οποία πορεύεστε;

Θα έλεγα ότι ο χρόνος, η έγνοια και η φροντίδα που δίνει κάποιος  στη δουλειά του και στους συνεργάτες του, εγγράφονται στο έργο, είτε αυτό είναι καλλιτεχνικό, είτε κοινωνικό ή επιστημονικό. Έτσι θεωρώ ότι, πέρα από το αποτέλεσμα, η διαδικασία είναι πολύτιμη, και ότι μια δυνατή και όμορφη ομάδα, με την οποία συνδέεσαι ανθρώπινα και μοιράζεσαι κοινά ενδιαφέροντα, μπορεί να κάνει το ταξίδι αυτό να είναι μαγικό. Είναι πολύ σημαντικό αυτό που παράγεται στο τέλος αλλά, για μένα, είναι η διαδρομή κυρίως που μετράει καθώς είναι και το μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού. Τέλος θα προσέθετα ότι ιδιαίτερα σημαντικό καλλιτεχνικά είναι το να τολμάμε να είμαστε εμείς, ο εαυτός μας, γιατί, μέσα από τα προσωπικά μας βιώματα, τις μνήμες, τις ιδιομορφίες μας αλλά και τα προτερήματά μας, μπορούμε να αρθρώσουμε κάτι μοναδικό.

-Όταν σας έγινε η κρούση από το Δήμο Καλαμάτας για να αναλάβετε τα ηνία του Φεστιβάλ, ποια ήταν η πρώτη σκέψη που πέρασε από το μυαλό σας;

Μου φάνηκε σαν όνειρο. Είναι μια αναγνώριση που δεν είναι καθόλου αυτονόητη και ευχαριστώ το Δήμο Καλαμάτας, το Υπουργείο Πολιτισμού, τον Πρόεδρο αλλά και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Φάρις για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό μου.  Έρχομαι στο φεστιβάλ από τότε που ήμουν φοιτήτρια. Αρχικά ως σπουδάστρια και θεατής των παραστάσεων, και στη συνέχεια ως δημιουργός. Έχω συναίσθηση της ευθύνης ενός τέτοιου εγχειρήματος και νιώθω βαθιά ευγνωμοσύνη για την τιμή που μου δίνεται μέσα από αυτή την πρόταση. Με σεβασμό στο έργο και τις ικανότητες των τριών διευθυντριών που προηγήθηκαν, θέλω να δώσω συνέχεια σε προθέσεις και προτάσεις που απέκτησαν σχήμα και νόημα κοντά στο κοινό αλλά και να διευρύνω τα όρια και τις προοπτικές του θεσμού, μέσα από το διάλογο με νέες συλλογικές πρακτικές και διαφορετικές καλλιτεχνικές γλώσσες. Ουσιαστικά, έρχομαι εδώ πάνω από 20 χρόνια, αρχικά σαν σπουδάστρια και θεατής των παραστάσεων, μετά ως μέλος του τότε Σύνδεσμου Χορού το 2011 με εκπαιδευτικά εργαστήρια, στη συνέχεια ως συνεπιμελήτρια της παράλληλης δράσης αυτοσχεδιασμού dobedodobedo το 2012 στην παραλία της Καλαμάτας σε συνεργασία με τη Σοφία Μαυραγάνη, και τέλος ως δημιουργός το 2018 με το έργο Ανώνυμο, στην κεντρική σκηνή του Μεγάρου Χορού, μια παραγωγή της Στέγης και συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας και του Rencontres chorégraphiques internationales de Seine-Saint-Denis στη Γαλλία. Έχω συνδέσει την πόλη της Καλαμάτας με το φεστιβάλ και με μια «γιορτή» πλούσια σε ερεθίσματα, σε στιγμές συνάντησης, ανταλλαγής, γνώσης, απόλαυσης, με εξαιρετικά σεμινάρια και υπέροχες παραστάσεις,  αλλά και με τη θάλασσα, το καλό φαγητό και το όμορφο περιβάλλον. Η Καλαμάτα είναι ένας ιδανικός τόπος συνάντησης τεχνών, ανθρώπων και τοπίου.

-Ποια θεωρείτε πως είναι τα θετικά στοιχεία που έχουν επιτευχθεί μέσα στα 30 χρόνια του Φεστιβάλ;

Το φεστιβάλ έχει αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια μέσα από τη δουλειά των προκατόχων μου αναγνωρισιμότητα σε τοπικό, πανελλαδικό και διεθνές επίπεδο. Το φεστιβάλ μας δίνει την ευκαιρία να δούμε σημαντικές παραστάσεις και να συμμετάσχουμε σε δράσεις και εργαστήρια στα οποία δεν θα μπορούσαμε να έχουμε εύκολα πρόσβαση από μόνοι μας. Σε γενικότερες γραμμές, το φεστιβάλ είναι ένας χώρος συνάντησης και διαλόγου. Επίσης βρίσκω πολύ συγκινητικό και καθόλου τυχαίο, ότι ένας σημαντικός αριθμός ταλαντούχων χορευτών, χορογράφων αλλά και καλλιτεχνών άλλων πεδίων κατάγονται από την Καλαμάτα, έχουν μεγαλώσει μέσα στις αίθουσες της Σχολής, στους θεατρικούς χώρους και τις καλοκαιρινές παραστάσεις και αναγνωρίζουν την καθοριστική επίδραση που άσκησε το Φεστιβάλ στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής τους ταυτότητας.

-Όσον αφορά τον προγραμματισμό των παραστάσεων αλλά και των παράλληλων εκδηλώσεων, έχετε υπογραμμίσει την ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει σήμερα τη σύγχρονη τέχνη. Τι πρέπει να περιμένει το κοινό στο σκέλος αυτό στο 31ο Φεστιβάλ;

Ιδανικό για μένα θα ήταν το κοινό να έρθει ανοιχτό να αισθανθεί, να θυμηθεί, να σκεφτεί, να δώσει χρόνο σε αυτή την εμπειρία χωρίς συγκεκριμένες προσδοκίες. Στόχος του φεστιβάλ είναι να αναδείξει τις διαφορετικές προσεγγίσεις των καλλιτεχνών στα θέματα που τους απασχολούν και εδώ έρχεται η λέξη ‘ποικιλομορφία’.  Οπότε δεν είναι αυτοσκοπός αλλά καθρέφτισμα της διαδικασίας του καλλιτέχνη να βρει την προσωπική του φωνή, που τον οδηγεί σε διαφορετικά πεδία, αισθητικές, εργαλεία, μεθόδους, συνεργασίες.

Αναλύοντας το όραμά σας στην παρουσίασή σας τον περασμένο Δεκέμβριο, σταθήκατε στον προγραμματισμό δράσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Με το καλεντάρι της πόλης να διαθέτει πολλά γεγονότα μέσα στο έτος, είστε αισιόδοξη για αυτό το «άνοιγμα»;

Ναι, είμαι αισιόδοξη γιατί γνωρίζω ότι υπάρχει το Μέγαρο Χορού, ένα σπίτι για το χορό και παράλληλα γνωρίζω ότι υπάρχει η ανάγκη των καλλιτεχνών να βρεθεί χώρος για έκφραση, πειραματισμό, διάλογο και δημιουργία. Πιστεύω ότι μπορούν να φιλοξενηθούν εκδηλώσεις με επίκεντρο τον διάλογο του Χορού με διάφορα ερευνητικά, καλλιτεχνικά και επιστημονικά πεδία που θα φέρουν και διαφορετικό κόσμο στην Καλαμάτα καθ’όλη τη διάρκεια της χρονιάς και συμπληρωματικά να γίνονται και οι προγραμματισμένες δράσεις της πόλης. Σε πρακτικό επίπεδο είναι θέμα καλού προγραμματισμού.

-Σε άλλο σημείο κάνατε λόγο για έργα που διευρύνουν την τέχνη της χορογραφίας φέρνοντάς την σε διάλογο με άλλες τέχνες. Ποιες μπορεί να είναι αυτές;

Τα εικαστικά, η μουσική, ο κινηματογράφος, οι νέες τεχνολογίες, η λογοτεχνία, το θέατρο. Θα προσέθετα και τον διάλογο των τεχνών με τις επιστήμες- ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, εθνολογία, κ.α, καθώς υπάρχουν σε αρκετά έργα προσεγγίσεις και πρακτικές που τις περιλαμβάνουν.

-Η ανάθεση έργων που εμπλέκουν ενεργά διαφορετικές κοινότητες της πόλης είναι ένα project που θα τρέξει το 2025;

Θα ήθελα να τρέξει τουλάχιστον μια ανάθεση κάθε έτος μέσα από πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών που θα περιλαμβάνει τη διαμονή τους στην πόλη για κάποιο καιρό και θα επιτρέπει τη γνωριμία με τον τόπο, την επαφή και συνεργασία με τους κατοίκους, το χρόνο για την έρευνα και τη δημιουργία.

-Ως προς την εξωστρέφεια του θεσμού και τις συνεργασίες που θα επιδιώξετε μελλοντικά, ποια είναι τα «δυνατά χαρτιά» του Φεστιβάλ που θα παρουσιάσετε για να επιτευχθούν;

Η ιστορία του και η επιτυχημένη πορεία του.

-Κατά καιρούς έχει σχολιαστεί η περίοδος που πραγματοποιείται το Φεστιβάλ, εν μέσω ουσιαστικά τουριστικής σεζόν. Η συζήτηση για μετατόπιση σε μια άλλη εποχή που η πόλη έχει μεγαλύτερη ανάγκη μπορεί να “πέσει” στο τραπέζι;

Πιστεύω στην ενεργοποίηση του Διεθνούς Κέντρου Χορού Καλαμάτας όλο το χρόνο, αλλά διατηρώντας ως κορυφαία στιγμή εξωστρέφειας του θεσμού το καλοκαιρινό φεστιβάλ. Δεν είναι τυχαίος ο χρόνος που έχει καθιερωθεί και πραγματοποιείται εδώ και 30 χρόνια. Είναι μια περίοδος που επιτρέπει στο κοινό εκτός Καλαμάτας, εντός και εκτός Ελλάδας, να έρθει.

-Στα 30 χρόνια του Φεστιβάλ, το κοινό που το ακολουθεί φαίνεται σε πολλές περιπτώσεις να είναι συγκεκριμένο. Με ποιο τρόπο θα μπορούσε ο σύγχρονος χορός να αγκαλιαστεί από μεγαλύτερο αριθμό;

Πιστεύω ότι, όσο ανοίγεις νέους χώρους μέσα από το διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικά πεδία, διευρύνεται και το κοινό που ενδιαφέρεται για αυτά και το αγκαλιάζει, όπως λέτε, περισσότερος κόσμος.

-Τέλος, ένα σχόλιο για την Καλαμάτα. Ποια είναι η εντύπωση που σας έχει αφήσει τώρα που την επισκέπτεστε συχνότερα;

Προς το παρόν, τη νιώθω πολύ φιλική και υποστηρικτική. Όπως ανέφερα, την έχω ήδη αγαπήσει από τα βιώματά μου στο παρελθόν, θέλω όμως να εξερευνήσω περισσότερο την πόλη, να την αφουγκραστώ, να ακούσω τους ήχους της και να γνωρίσω καλύτερα τους κατοίκους.

Τα credits των εσωτερικών πορτρέτων είναι της Paris Tavitian.