Συχνά αναφέρει πως παραμένει «ένας καλός μαθητής που προσπαθεί να γίνει καλύτερος» και αυτή η φράση τον χαρακτηρίζει ουσιαστικά: η συνεχής αναζήτηση, η ενσυνείδητη προσήλωση στη μελέτη και η αστείρευτη ανάγκη για εμβάθυνση συνθέτουν την προσωπική του μυθολογία. Ως συγγραφέας και κριτικός, φωτίζει τα έργα με «ευρηματικό γνώμονα διαχρονικών θέσεων ζωτικής ανάτασης», όπως δηλώνει ο ίδιος, επιδιώκοντας να ανιχνεύσει μέσα στο γραπτό και το εικαστικό κάθε πτυχή που αξίζει να αναδειχθεί, να τιμηθεί, να μετασχηματιστεί. Οι κριτικές του δεν λειτουργούν ως αποτιμήσεις, αλλά ως πνευματικοί διάλογοι· καταθέσεις που πηγάζουν από βιωματική εγγύτητα και αισθητική κατανόηση. Το έργο του, εκτεταμένο και πολυεπίπεδο, συνομιλεί συνεχώς με το παρελθόν και το παρόν της τέχνης, αναζητώντας την ενότητα παράδοσης και μοντερνισμού. Με λόγο που ισορροπεί ανάμεσα στο στοχαστικό και το ποιητικό, διαμορφώνει ένα προσωπικό ύφος που παρασύρει τον αναγνώστη στον «κόσμο του άνω θρώσκω», εκεί όπου κάθε σκέψη συναντά την καρδιά και κάθε δημιουργία γίνεται ύμνος στην ομορφιά και την αγάπη. Σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, ο Λεόντιος Πετμεζάς συνεχίζει να πιστεύει στη δύναμη της τέχνης ως φορέα ιδεών και βαθιάς κατανόησης. Η συνέντευξη που ακολουθεί αποτελεί ένα παράθυρο στην κοσμοθεωρία του – ένα κάλεσμα προς όλους να δουν πίσω από τις λέξεις, εκεί που γεννιέται το πραγματικό νόημα.
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Ποια ήταν η αφετηρία του ενδιαφέροντός σας για την ιστορία της τέχνης και τη λογοτεχνία; Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή έργο που σας ενέπνευσε;
Με ενέπνευσε το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσα, καθώς οι δικοί μου ασχολούνταν με τα μονοπάτια της τέχνης. Βρέθηκα κοντά σε βιβλιοθήκες γεμάτες βιβλία· παρακολουθούσα εκθέσεις, θέατρο, κινηματογράφο και άλλα θεάματα. Απέκτησα έτσι ολοκληρωμένη άποψη και κοσμοθεωρία.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της ελληνικής τέχνης και λογοτεχνίας τα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι δημιουργοί;
Οι προκλήσεις είναι πολλές και σύνθετες. Το έργο των δημιουργών δεν γίνεται εύκολα κτήμα του ευρύτερου κοινού. Υπάρχουν δίαυλοι που δεν λειτουργούν υπέρ τους, ενώ οι προσπάθειες τους συχνά εμποδίζονται. Δεν γίνονται τομές που να αναδεικνύουν την τέχνη ως φορέα σκοπών, ως υπόδειγμα ιδεών. Η τέχνη πρέπει να διαθέτει το πάθος του ενθουσιασμού, την αισθητική της καλής κίνησης, την άρρηκτη θέαση και την απαιτητική περιγραφή. Εμβόλιμα, χρειάζονται συναισθήματα ενδοσκόπησης που να ενορχηστρώνουν βιωματικές δυνάμεις με συνεκτικό τρόπο.
Ως συγγραφέας, έχετε λάβει εγκωμιαστικές κριτικές από σημαντικούς λογοτέχνες. Πώς επηρεάζουν αυτές οι αναγνωρίσεις τη συγγραφική σας διαδικασία και την αυτοεκτίμησή σας;
Αυτές οι αναγνωρίσεις ενισχύουν την αίσθηση ευθύνης. Παραμένω «καλός μαθητής» που προσπαθεί να βελτιώνεται συνεχώς. Στόχος μου είναι να ανταποκρίνομαι επάξια σε ό,τι θετικό και επιδοκιμαστικό έχει γραφτεί. Η μάθηση δεν σταματά· θεωρώ ότι έχω κάνει άλματα προς την προσέγγιση του ιδεατού. Πιστεύω πως διαδραστικά κυοφορείται ένας ιδιότυπος λυρισμός απέναντι στη μυσταγωγία.
Στα έργα σας, συχνά εστιάζετε στη σύνδεση μεταξύ παράδοσης και μοντερνισμού. Πώς πιστεύετε ότι αυτή η σχέση επηρεάζει την αντίληψή μας για την ελληνική ταυτότητα;
Ενώνοντας τα δύο άκρα οδηγούμαι σε καταστάσεις με διδαχές και στα σύγχρονα ρεύματα εκποίησης. Η συνύπαρξη και το δέσιμο δεν είναι απλά· όμως, όταν επιτευχθούν, φέρνουν ουσιαστικές αλλαγές και γόνιμες διαπραγματεύσεις. Κινούμαι στην σύμβαση της επιμονής και στην βαρύτητα της θεματικής ισορροπίας. Με περιεκτικότητα στην διέλευση η αναζήτηση μου με συγκεκριμένους όρους σηματοδοτεί την μετάθεση στο διηνεκές των ορίων της απόδοσης. Σταθερά και ξεκάθαρα μετατρέπω το γήινο σε οικείο μοτίβο.Τα επιτεύγματα της σχέσης που αποκομίζω διαθέτουν ευστάθεια, ευφρόσυνους συνειρμούς και κραδασμούς απεικόνισης. Επηρεάζουν την αντίληψη για την ελληνική ταυτότητα γιατί τροφοδοτούν πληθωρικά τα εικονολογικά οράματα με το κληροδότημα της γνώσης από ένα ευκρινές ιδίωμα.
Μπορείτε να μας μιλήσετε για κάποιο έργο ή συγγραφέα που θεωρείτε ότι έχει υποτιμηθεί ή παραμεληθεί, αλλά αξίζει την προσοχή μας;
Δεν θα ήθελα να ονοματίσω κάποιον συγκεκριμένα. Πιστεύω, ωστόσο, ότι υπάρχουν αρκετοί που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση – δηλαδή, δεν έχουν λάβει τη θέση που τους άξιζε, χωρίς απαραίτητα να έχει υποτιμηθεί το έργο τους πλήρως.
Ποιες δραστηριότητες ή βιβλία προτείνετε για παιδιά, ώστε να καλλιεργήσουν την αγάπη για την ανάγνωση και τη δημιουργικότητα;
Τα παιδιά πρέπει να διαβάζουν από πολύ νωρίς. Να κατανοούν τα άδυτα της ύπαρξης και να μάθουν να αποτυπώνουν ψυχογραφήματα. Να μεγαλώνουν μέσα σε μία ατμόσφαιρα που απορρέει από τη λογοτεχνική αύρα και τους περιβάλλει. Σε μια εποχή γενικευμένης κρίσης, με τα αυξανόμενα περιστατικά έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, το διάβασμα αποτελεί ανάγκη∙ προσφέρει στο παιδί την ευκαιρία να σεβαστεί και να εξυψώσει τόσο τον εαυτό του όσο και τους άλλους.
Ποιες είναι οι βασικές αρχές που καθοδηγούν την κριτική σας προσέγγιση; Πώς επιλέγετε τα έργα που θα μελετήσετε ή θα παρουσιάσετε στο κοινό;
Η κατάθεση μου πιστεύω έχει αντικειμενικότητα, αγγίζει την ιδιάζουσα και ιδεογραφική σύνδεση. Επιφυλάσσω εκπλήξεις, διακριτικά φωτίζω ό,τι συσσωρεύει κάθε σύλληψη λογοτεχνικής, εικαστικής ή θεατρικής υφής. Διακομίζω με ευρηματικό γνώμονα διαχρονικές θέσεις ζωτικής ανάτασης. Μια διαδικασία δύσκολη. Περιέχει εικόνες, αποτυπώνει σχέσεις με το γράψιμο. Με κατασταλαγμένη αντίληψη καταλήγει από την διακομιζόμενη εμπειρία στην ακεραιότητα. Διαβάζω και παρακολουθώ οτιδήποτε. Επιλέγω για να γράψω και να παρουσιάσω. Αντιλαμβάνομαι την κατανυκτική ουσία. Συχνά διαβάζω κριτικές σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ που ωραιοποιούν μια «λίγη» γραφή. Προσωπικά κινούμαι σε πλαίσια. Συμπληρώνω την υπόσταση των γραφομένων μου με πλήθος συμβόλων. Η διύλιση της φόρμας απελευθερώνει την διαπραγμάτευση που ακολουθώ οδηγώντας στην εκλεκτική ελευθερία. Διερευνητικά με εξευγενισμένο πνεύμα διεκδικώ κύκλους με έκσταση και υπερβατική όσμωση. Με αδιάπτωτες εντάσεις χαράζω μορφωτικά σημεία.
Στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας, πώς πιστεύετε ότι η τέχνη και η λογοτεχνία επηρεάζονται; Υπάρχουν νέες δυνατότητες ή προκλήσεις;
Η επίδραση είναι μεγάλη. Εχουν αλλάξει τα δεδομένα προσέγγισης. Η ενημέρωση είναι πλέον άμεση και απεριόριστη – ένα τεράστιο παράθυρο στον κόσμο. Υπάρχει ευρύ πεδίο επικοινωνίας και πρόσβασης· μπορούμε να διαβάζουμε λογοτεχνία και άλλες μορφές λόγου μέσα από το διαδίκτυο.
Ποιες είναι οι προσωπικές σας πηγές έμπνευσης; Υπάρχουν συγκεκριμένοι καλλιτέχνες, συγγραφείς ή φιλόσοφοι που σας έχουν επηρεάσει βαθιά;
Με έχουν επηρεάσει βαθιά σημαντικοί άνθρωποι: ο Πικάσο, ο Καραγάτσης, ο Καζαντζάκης, ο Αρθουρ Μίλερ, ο Χάρολντ Πίντερ, ο Νόαμ Τσόμσκι, ο Καρλ Γιουνγκ και άλλοι.
Πώς βλέπετε το μέλλον της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς; Ποιες ενέργειες θεωρείτε απαραίτητες για την προστασία και προώθησή της;
Οφείλουμε να προασπίσουμε την ελληνικότητα, διατηρώντας ισορροπίες και με υπέρτατο σημείο αναφοράς την προστασία της. Η εξωτερίκευση πρέπει να έχει καταβολές που σχετίζονται με την ωρίμανση, τη γνώση του ενστίκτου και τη δημιουργική έκφραση. Η πολιτιστική μας κληρονομιά πρέπει να αντανακλά προσδοκίες και να εμπλουτίζει την ανασυγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας, τόσο στο σήμερα όσο και στο αύριο.
Στην πορεία σας, έχετε αντιμετωπίσει αντιφάσεις ή προκλήσεις που σας έχουν οδηγήσει σε αναθεώρηση ή εξέλιξη των απόψεών σας;
Φυσικά. Εχω αναθεωρήσει θέσεις και απόψεις. Έχω απομακρυνθεί από άτομα με τα οποία δεν μιλούσαμε την ίδια γλώσσα – ακόμα και από ανθρώπους με τους οποίους ίσως είχαμε κοινή πολιτική ή θρησκευτική ιδεολογία, αλλά στην πορεία είδα ότι υπήρχαν ασυμφωνίες σε ανθρώπινο και κοινωνικό επίπεδο.
Τι συμβουλή θα δίνατε σε νέους μελετητές ή καλλιτέχνες που επιθυμούν να ακολουθήσουν τα βήματά σας στον κόσμο της τέχνης και της λογοτεχνίας;
Να μελετήσουν και να ταξιδέψουν στον μαγικό κόσμο του «άνω θρώσκω». Να σκέφτονται βαθύτερα, ώστε να φτάσουν στη γαλήνη της μέθεξης και της λύτρωσης – σε εκείνη τη διαφορετική διάσταση όπου η σκέψη συμπορεύεται με τη λογική και την καρδιά. Κάθε δημιουργία τους να είναι ύμνος στην αγάπη και την ομορφιά. Να παρασύρονται στη χώρα του ονείρου, ενώ η μορφική τους καλλιέργεια να ενδυναμώνει τη συναισθηματική τους ταύτιση με το αντικείμενο της έμπνευσης.
Ως καλλιτέχνης που έχει παρουσιάσει πάνω από 80 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 110 ομαδικές, ποια στιγμή ή έργο σας θεωρείτε την πιο σημαντική σας επίτευξη;
Υπάρχουν πολλές στιγμές που συγκροτούν σημαντικές επιτεύξεις. Με ρυθμική ειλικρίνεια και αυθορμητισμό, εκποιώ συνδυασμούς αποκαλύψεων που εμφορούνται από την ευδόκιμη εξομολόγηση· αυτή μετατρέπεται σε ελιξίριο ζωής.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια στον τομέα της τέχνης και της λογοτεχνίας, και ποια είναι τα κυριότερα έργα που σκοπεύετε να παρουσιάσετε τα επόμενα χρόνια;
Νέες εκθέσεις, καινούργιες εκδόσεις και παρουσιάσεις βιβλίων, συμμετοχές σε θεατρικές παραστάσεις. Στόχος μου είναι να υπάρχει δεικτική ανέλιξη στην οργάνωση των μελλοντικών μου σχεδίων, να τονίζονται νέες τάσεις και να προκύπτει σύνθεση ποικίλων νοημάτων.
