Η Κλεονίκη Δρούγκα είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ και κάτοχος μεταπτυχιακού και διδακτορικού διπλώματος. Οι καλλιτεχνικές της αναζητήσεις εκτείνονται στον κινηματογράφο, την ποίηση και την πεζογραφία. Έχει εκδώσει επιστημονικά συγγράμματα, καθώς και ποιητικές συλλογές, ενώ έχει συμμετάσχει και σε συλλογικές εκδόσεις.

Επιστημονικά της άρθρα έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, ενώ εισηγήσεις της περιλαμβάνονται σε πρακτικά ελληνικών και διεθνών συνεδρίων. Ποιήματα και διηγήματά της έχουν φιλοξενηθεί σε διάφορα έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά. Έχει επίσης συγγράψει σενάρια μικρού μήκους και είναι μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Διδάσκει «Σενάριο» στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ, καθώς και στο Κοινό Διαπανεπιστημιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» (Π.Δ.Μ.–Α.Π.Θ.). Παράλληλα, είναι Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη του προγράμματος «Συγγραφή, Επεξεργασία και Αξιολόγηση Σεναρίων» του ΚΕΔΙΒΙΜ.

Η παρούσα συζήτηση πραγματοποιήθηκε με αφορμή τη  συλλογή «Με δανεικό μολύβι»· ένα έργο που δεν διστάζει να αγγίξει τα τραύματα, να μιλήσει για την απώλεια, τον έρωτα και τη μνήμη με τρόπο καθαρτικό και ανθρώπινο. «Ο έρωτας, για μένα, είναι το κίνητρο για τα πάντα· πολλαπλασιάζει τη δύναμη, μετατοπίζει το ενδιαφέρον από τα ασήμαντα και μικρά σε ό,τι γεμίζει την ψυχή. Δίνει χρώμα, γεύση, απαλύνει άλλους πόνους, εμπνέει, δίνει τελικά κάποιου είδους νόημα στη ματαιότητα της ανθρώπινης  ύπαρξης», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Με ποιον τρόπο οι «χαμένες πατρίδες» και οι μνήμες από τις προσφυγικές σας καταγωγές επηρεάζουν την ποιητική σας φωνή και το ύφος της γραφής σας;

Οι χαμένες πατρίδες και οι μνήμες της προσφυγικής μου καταγωγής είναι αφορμή για έμπνευση που θεραπεύει τα τραύματα, πηγή συγκρατημένου λυρισμού, επαφή νοσταλγική και συναισθηματική με το παρελθόν που έζησα ως παιδί, έφηβη, ενήλικας. Επιστρέφω σ΄ αυτές συχνά πυκνά με κάποια δόση μελαγχολίας, αναζητώντας τρόπους να κατανοήσω τον άνθρωπο και τις πράξεις του και μαζί τη σύγχρονη προσφυγική εμπειρία, που τη βιώνουμε πια ως αποδέκτες προσφύγων.

"Δεν πετάμε ό,τι παλιώνει", γράφετε χαρακτηριστικά. Πώς μεταφράζεται αυτή η στάση σας στην ποιητική σας προσέγγιση και ποια η σημασία της μνήμης και της διάρκειας για εσάς; Εντοπίζετε κάποιο στοιχείο αναπόλησης ή συμβολικής επανεξέτασης του παρελθόντος στα γραπτά σας;

Δεν πετάμε ό,τι παλιώνει, γιατί, αν το κάναμε, θα ακυρώναμε προσωπικές εμπειρίες και συναισθήματα, συστατικά του εαυτού μας, της συνείδησης και της ταυτότητάς μας. Η συντήρηση της μνήμης δίνει στη ζωή περισσότερη αλήθεια και δημιουργεί εικόνες που αποτελούν δυνητικά αφορμίσεις συγγραφικών αποφάσεων. Κάθε φορά, επανατοποθετώ στον τρέχοντα χωροχρόνο πρόσωπα που έφυγαν και συνειδητά επιτρέπω να ηχούν δυνατά σχέσεις που διακόπηκαν.

Οι προσωπικές αντωνυμίες (όπως «εγώ», «εσύ», «εμείς») είναι συχνές στη γραφή σας, δημιουργώντας μια αίσθηση οικειότητας. Ποιον ή τι έχετε κατά νου όταν απευθύνεστε σε αυτό το "εσύ" των ποιημάτων σας;

Με το πρώτο πρόσωπο εξωτερικεύω το προσωπικό ή συλλογικό συναίσθημα, φέρνω σε επαφή τον/την αναγνώστη/τρια με μένα, προσπαθώ να τραβώ το ενδιαφέρον σε κάθε «εγώ» που αισθάνεται πως ταυτίζεται. Με το δεύτερο πρόσωπο, του ανώνυμου ή απροσδιόριστου προσώπου, κάνω ένα μοίρασμα, μιλώ στον άνθρωπο, τον καλώ δίπλα μου και του λέω «εδώ είμαι, εσύ;». Άλλοτε, πάλι, απευθύνομαι στον εαυτό μου, αναζητώντας να τον βρω σε μια προσπάθεια ενηλικίωσης και υπέρβασης των προσωπικών ανασφαλειών.

Η έννοια του έρωτα στη συλλογή σας φαίνεται να έχει έντονο βιωματικό χαρακτήρα. Τι συμβολίζει ο έρωτας στη ζωή και στην ποίησή σας; Τι θα θέλατε να αποκομίσει ο αναγνώστης από τα ερωτικά ποιήματά σας;

Ο έρωτας για μένα είναι το κίνητρο για τα πάντα· πολλαπλασιάζει τη δύναμη, μετατοπίζει το ενδιαφέρον από τα ασήμαντα και μικρά σε ό,τι γεμίζει τη ψυχή, δίνει χρώμα, γεύση, απαλύνει άλλους πόνους, εμπνέει, δίνει τελικά κάποιου είδους νόημα στη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Αυτό που θα ήθελα να αποκομίσει ο αναγνώστης είναι ότι ο έρωτας είναι σπίθα, που άλλοτε φωτίζει, άλλοτε ζεσταίνει, άλλοτε καίει κι άλλοτε αφήνει ρημάδια και βέβαια κάθε αναγνώστης/στρια ας κρατήσει ό,τι του ταιριάζει!

Η χρήση καθημερινών εικόνων, όπως αντικείμενα που αναπαριστούν τον συναισθηματικό μας κόσμο, διακρίνεται στο έργο σας. Με ποιον τρόπο επιλέγετε αυτές τις απλές, "προσγειωμένες" εικόνες για να αποδώσετε πολύπλοκα συναισθήματα; Πώς σας βοηθούν να εξισορροπείτε τη δραματική ένταση των θεμάτων που αγγίζετε;

Παρατηρώ ό,τι άλλοι συνήθως προσπερνούν με αδιαφορία, τα μικρά και ασήμαντα, λειτουργίες καθημερινές, αντιήρωες, ανθρώπους αφανείς, χωρίς εκζήτηση και φληναφήματα, γιατί αυτή είναι και η βάση της σκέψης μου: στα μικρά κι ασήμαντα βρίσκει η καρδιά το χάραμα και τη φρεσκάδα της. Έτσι, θεωρώ, άλλωστε πως μπορεί κάποιος να τολμήσει να πει για μεγάλα πράγματα· μιλώντας απλά και κατανοητά· αλλιώς κουράζει και απωθεί.

Σε μια προηγούμενη συνέντευξή σας αναφέρετε πως η ποίηση είναι "ένας τρόπος να ερχόμαστε κοντά με τα τραύματά μας". Πώς λειτουργεί για εσάς η ποιητική πράξη ως ένας τρόπος κατανόησης και επούλωσης; Θα μπορούσε να θεωρηθεί η ποίηση θεραπευτική τόσο για εσάς όσο και για τον αναγνώστη;

Μέσα από την Τέχνη της ποίησης έρχομαι σε επαφή με τον εαυτό μου, τον ερμηνεύω και τον μαθαίνω, δημοσιοποιώ τυχόν τραύματα και με την αφήγησή τους που έχει δύναμη μαγική, ανατρεπτική και καθαρτική, μοιράζομαι συγκινήσεις και τις πολλαπλασιάζω. Είμαι βέβαιη ότι αν ο/η αναγνώστης/στρια ταυτιστεί, μπορεί να κινηθεί με ευχέρεια από το ατομικό στο συλλογικό, να κατανοήσει  τη ζωή του, οδυνηρές εμπειρίες, να τις επικοινωνήσει, να βρει παράθυρα ανοιχτά, να αναπνεύσει.

Οι συμβολισμοί σας είναι ιδιαίτερα διακριτικοί αλλά εκφραστικοί. Πώς διαλέγετε τις εικόνες και τα σύμβολα στα ποιήματά σας για να δημιουργήσετε έναν κόσμο όπου η αυτογνωσία και ο συναισθηματικός πλούτος αποτυπώνονται μέσω της γλώσσας;

Οι συμβολισμοί μου αξιοποιούν αρχέτυπα, αντλημένα από τις δεξαμενές της καθημερινότητας και του συλλογικού μας ασυνειδήτου, αποκαλύπτουν πλευρές του νοήματος ή τις κρύβουν, παίρνουν τον ρόλο του MacGuffin, αντικειμένου που προκαλεί τον ενδιαφέρον, μόνο και μόνο γιατί είναι μυστικό. Τους διαλέγω προσεκτικά, σεβασμό στον άνθρωπο που με διαβάζει και την ευφυία του.

Η γλώσσα που χρησιμοποιείτε συχνά μοιάζει με "παιχνίδι" όπου συνυπάρχουν ελαφρότητα και βάθος. Ποια η σημασία της γλωσσικής αυτής ισορροπίας για εσάς και πώς την επιτυγχάνετε; Σας ενδιαφέρει ο υπαινιγμός ως τεχνική έκφρασης;

Βαθιά μέσα μου επιθυμώ οι αναγνώστες/στριες να με καταλαβαίνουν· γι’ αυτό χρησιμοποιώ μια γλώσσα ποιητική, απλή και καθαρή από φτιασίδια, ώστε οι αναγνώστες/τριες να μπαίνουν υποδόρια στη σκέψη μου και να την ερμηνεύουν με τα δικά τους εργαλεία. Θεωρώ τον υπαινιγμό γητευτή της φαντασίας, καβαφική τεχνική και -δεν το κρύβω- θαυμάζω τον υπαινικτικό λόγο και την εκφραστική λιτότητα τον Καβάφη!

Πότε νιώθετε ότι ένα ποίημα έχει ολοκληρωθεί και έχει βρει την τελική του μορφή;

Ποτέ ένα ποίημα δεν βρίσκει την τελική του μορφή. Ακολουθώ το ποίημα, αλλάζω τις λέξεις, τη ροή της σκέψης, τη σειρά των στίχων, κάποιες φορές το θέμα το ίδιο κι ύστερα το αφήνω να ησυχάσει, «στο ψυγείο». Όταν το ξαναπιάσω, μπορεί να γίνει ένα άλλο ποίημα, καθώς οι επιδράσεις του χρόνου, των τόπων και των ανθρώπων επηρεάζουν καθοριστικά τι θέλω κάθε φορά να πω και πως. Δεν προσβλέπω σε καμία τελειότητα. Πάντα κάτι θα με βασανίζει αν έπρεπε να μείνει ή να φύγει, αν όφειλα να επιτρέψω ξανά και ξανά στο ποίημα. Οπότε, για να απαντήσω στην ερώτηση, αισθάνομαι λιγότερο ή περισσότερο ικανοποιημένη, ποτέ απόλυτα ευτυχισμένη!

Ποια είναι η συμβουλή σας σε έναν νέο ποιητή που θέλει να ξεκινήσει το ταξίδι της γραφής; Τι ρόλο παίζει η ανάγνωση, η αναζήτηση και η αυτοανακάλυψη για έναν δημιουργό;

Στο βαθμό που μπορώ να κάνω μια σύσταση, θα πρότεινα να είναι πρώτα αναγνώστης/τρια, να ταξιδέψει πολύ το μυαλό και την ψυχή του/της, να γράφει καθημερινά και να εκδώσει, όταν πια μέσα του/της γίνεται πόλεμος κι αντάρα να επικοινωνήσει τις σκέψεις του/της.