Νότια και απέναντι από την Ακρόπολη της Αθήνας, πάνω στον λόφο των Μουσών, στου Φιλοπάππου, στέκονται ακόμα τα δύο τρίτα της πρόσοψης του ομώνυμου μνημείου. Πρόκειται για το Μαυσωλείο του Ρωμαίου Γάιου Ιούλιου Αντίοχου Επιφανή Φιλόπαππου (Gaius Julius Antiochus Epiphanes Philopappus‎‎). Ο Φιλόπαππος, στον οποίο αφιερώθηκε το μνημείο, γεννήθηκε γύρω στο 70 μ.Χ. και ήταν ευεργέτης της πόλης της Αθήνας. Από το 90 μέχρι το 100 είχε ανακηρυχθεί ύπατος της Αθήνας ενώ ταυτόχρονα ήταν και «Αθηναίος πολίτης».
Πατέρας του ήταν ο Γάιος Ιούλιος Αρχέλαος Αντίοχος Επιφανής και μητέρα του η Κλαυδία Καπιτωλίνα. Ήταν εγγονός του τελευταίου βασιλιά της Κομμαγηνής, Αντιόχου Δ΄. Η Καμμαγηνή ήταν γεωγραφική περιοχή που ορίζεται δυτικά από την οροσειρά του Ταύρου, νότια από τη Συρία και ανατολικά από τον Ευφράτη ποταμό. Το 72, την εποχή που ο παππούς του βασίλευε στην Κομμαγηνή, το βασίλειό του ενσωματώθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Βεσπασιανού, η οικογένεια του έκπτωτου βασιλιά κατέφυγε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Η ευγενής καταγωγή, βοήθησε τον Φιλόπαππο να γίνει αποδεκτός από τους Αθηναίους, οι οποίοι μάλιστα του παραχώρησαν το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη, αφού είχε εγγραφεί στον δήμο Βήσας, της Αντιοχίδας φυλής.
Ο Φιλόπαππος, όχι μόνο μπήκε στη ζωή της πόλης αλλά αναλάμβανε και δημόσια αξιώματα. Ως Αθηναίος πολίτης έγινε δυο φορές «Επώνυμος Άρχοντας», μεταξύ 75 - 76 και 87 – 88, αλλά και αγωνοθέτης των Διονυσίων. Ο «Επώνυμος Άρχοντας» ήταν πολιτικό αξίωμα στην αρχαία Αθήνα. Ήταν ο πρώτος από τους δέκα άρχοντες της πόλης. Τα επόμενα χρόνια, ο Φιλόπαππος πήγε στη Ρώμη και με την εύνοια του αυτοκράτορα Τραϊανού, έγινε Ρωμαίος πολίτης, αφού ανήκε στο γένος των Ιουλίων και στη Φαβία φυλή. Ανέλαβε αξιώματα, συμμετείχε στο σώμα των ιερέων του αυτοκράτορα Τραϊανού και από το 109 εντάχθηκε στην τάξη των πραιτώρων. Τον επόμενο χρόνο αναγορεύτηκε ύπατος. Ξαναγύρισε στην Αθήνα και ανακηρύχθηκε και από την πόλη της Αθήνας, Ρωμαίος ύπατος. Πέθανε στην Αθήνα μεταξύ του 114 και 116. Τότε αναγέρθηκε και το ομώνυμο μνημείο-μαυσωλείο στον λόφο των Νυμφών, με τη φροντίδα και επίβλεψη του μοναδικού επιζώντος μέλους της οικογένειάς του, της αδερφής του Ιουλίας Βαλβίλλας. Ενδεχομένως, το Μαυσωλείο του Φιλόπαππου χτίστηκε εκεί, κατά παράβαση των ιερών παραδόσεων της πόλης της αρχαίας Αθήνας που δεν επέτρεπαν να γίνουν ταφές εντός των τειχών και των υψωμάτων που περιείχαν. Ο λόφος είχε και το όνομα «Μουσαίο», από τον μυθολογικό ποιητή Μουσαίο, που είχε ταφεί παλιότερα εκεί.
Ο Πλούταρχος εκτιμούσε ιδιαίτερα τον Φιλόπαππο και του αφιέρωσε την πραγματεία: "Πώς αν τις διακρίνει τον κόλακα του φίλου" στο έργο του "Ηθικά":
«Τῷ σφόδρα φιλεῖν ἑαυτόν, ὦ Ἀντίοχε Φιλόπαππε, φάσκοντι συγγνώμην μὲν ἅπαντας ὁ Πλάτων διδόναι φησί, κακίαν δὲ σὺν πολλαῖς ἄλλαις ἐγγίγνεσθαι μεγίστην, ὑφ´ ἧς οὐκ ἔστιν αὑτοῦ κριτὴν δίκαιον οὐδ´ ἀδέκαστον εἶναι·»…
Το μνημείο είναι μαυσωλείο, χτισμένο από λευκό μάρμαρο Πεντέλης πάνω σε βάθρο από πωρόλιθο. Το 1898 ξεκίνησε εκεί αρχαιολογική έρευνα και οι εργασίες αναστήλωσης ολοκληρώθηκαν το 1904, από τον μηχανικό Κ. Μπαλάνο. Νεότερες ανασκαφές έγιναν το 1940 από τους αρχαιολόγους Ιωάννη Τραυλό και H. A. Thompson. Οι έρευνες συνεχίστηκαν το 1957 από τον Τραυλό. Μετά από ανασκαφή διαπιστώθηκε ότι πίσω από την πρόσοψη του μνημείου βρισκόταν θολωτός τάφος, που σήμερα σώζεται μόνο η βάση του. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι μεγάλο μέρος του μνημείου, χρησιμοποιήθηκε στην τουρκοκρατία, ως οικοδομικό υλικό, για την κατασκευή του μιναρέ, στον Παρθενώνα.
Σήμερα σώζεται μόνο η βορειοανατολική πλευρά του μνημείου. Εκεί υπάρχει ανάγλυφη μια παράσταση που παρουσιάζει τον Φιλόπαππο σε τέθριππο άρμα με ακολουθία ραβδούχων. Στις κόγχες του μνημείου είχαν τοποθετηθεί αδριάντες. Στην κεντρική ο Φιλόπαππος καθισμένος, ατένιζε, στον απέναντι λόφο, την Ακρόπολη της Αθήνας. Στις άλλες βρίσκονταν ακόμα δύο αδριάντες. Στην αριστερή ο ανδριάντας του παππού του Φιλόπαππου, Αντίοχου Δ΄και στη δεξιά, που δεν υπάρχει σήμερα, ο ανδριάντας του Σέλευκου Α' του Νικάτωρα, ιδρυτή της βασιλικής δυναστείας των Σελευκιδών στη Συρία, από τον οποίο καταγόταν η βασιλική δυναστεία της Κομμαγηνής.
Μια περιγραφή του μνημείου που έγινε από τον περιηγητή Κυριακό Αγκωνίτη (Ciriaco di Ancona, 1391-1452) το 1436, αναφέρει ότι τότε αυτό ήταν ακέραιο. Στην πρόσοψη του μνημείου υπήρχαν χαραγμένες πέντε επιγραφές. Ο Κυριακός τις αντέγραψε. Οι τρεις, κάτω από τους αδριάντες, δίνουν τα ονόματα των απεικονιζόμενων προσώπων. Κάτω από την κεντρική κόγχη που είναι ευδιάκριτη και σήμερα: «(Φιλό)παππος Επιφάνους Βησαιεύς» (δηλαδή ο Φιλόπαππος, ο γιος του Επιφάνους, δημότης Βήσας). Κάτω από τη δεξιά κόγχη (που λείπει σήμερα): «Βασιλεύς Αντίοχος Σέλευκος Νικάτωρ» και κάτω από την αριστερή: «Βασιλεύς Αντίοχος Βασιλέως Αντιόχου» (Ο παππούς του Φιλόπαππου). Επίσης, στην πρόσοψη υπήρχαν αριστερά: «C. Iulius C. f. Fab Antiochus Philopappus cos. frater Arvalis allectus inter praetorios ab Imp Caesare Nerva Traiano Optumo Augusto Germanico Dacico» (το όνομα του Φιλόπαππου ως Ρωμαίου πολίτη, μέλους του ιερατικού σωματείου των Αρουραίων αδελφών και πραιτωριανού με την αναγνώριση του αυτοκράτορα Τραϊανού) και δεξιά: «Βασιλεύς Αντίοχος Φιλόπαππος Βασιλέως Επιφανούς Αντιόχου» (το όνομα του Φιλοπάππου ως ελληνικής καταγωγής πρίγκηπα με τίτλο βασιλιά).   
Από το 1954 έως το 1957 ο λόφος του Φιλοπάππου διαμορφώθηκε μοναδικά από τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη. Φυτεύτηκαν εκεί ενδημικά φυτά της Αττικής, χτίστηκε ένα περίπτερο-καφενείο και τα μονοπάτια του λόφου πλακοστρώθηκαν με έμπνευση. Το καφενείο με τη μοναδική θέα στην Ακρόπολη, πίσω από τον Αγιο-Δημήτρη τον Λουμπαρδιάρη, το 1996 ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από την UNESCO. Από το 2005, μετά από περίπου πενήντα χρόνια λειτουργίας, είναι κλειστό τονίζοντας την αδιαφορία και εγκατάλειψη.