H Ρωσία διαπράττει εδώ και περίπου 4 χρόνια ένα έγκλημα πολέμου. Ο ρωσικός στρατός υπό τις αποκλειστικές εντολές του Βλαντιμίρ Πούτιν έχει εισβάλλει αναίτια σε ανεξάρτητο κράτος χωρίς την παραμικρή πρόκληση και επιθετική ενέργεια από μέρους της Ουκρανίας.
Όλο αυτό το διάστημα διαπράττονται από τον ρωσικό στρατό επιθέσεις κατά αμάχων, κατά κοινωνικών υποδομών στο ουκρανικό έδαφος χωρίς καμία στρατιωτική στόχευση και με απώτερο σκοπό την κατατρομοκράτηση του πληθυσμού.
Οι Ουκρανοί πολίτες βιώνουν μια πρωτοφανή επιθετικότητα και μανία από την πλευρά του ρωσικού στρατού και δεν είναι λόγοι αυτοί που πλέον μιλούν ανοιχτά για ομοιότητα της ρωσικής βαρβαρότητας με τον χιτλερισμό.
Την ίδια στιγμή όμως κάποιος πολιτικές ομάδες και κόμματα εξ αριστερών – εκτός της ακροδεξιάς που τάσσεται φανερά με το μέρος του Πούτιν – κάνουν λόγο για «ιμπεριαλιστικό πόλεμο» και άλλες τέτοιες ανοησίες που κηλιδώνουν την αριστερά στο σύνολό της και την όποια ιστορία την έχει αποτυπώσει.
Επειδή όμως θα ισχυριστούν και πάλι τα βλακώδη περί «ΝΑΤΟ» και «Βρυξελλών» που δεν αναμειγνύονται προς το παρόν ενεργά παρά μόνο με τις πωλήσεις όπλων με το αζημίωτο στην Ουκρανία, κάτι που κάνουν όλες οι χώρες προμηθευόμενες και προμηθεύοντας η μία στην άλλη οπλικά συστήματα, επειδή εδώ δεν πρόκειται για έναν αόριστο «πόλεμο» παρά για μια ξεκάθαρη και ωμή εισβολή που προξένησε και προξενεί χιλιάδες θύματα και που δεν έχει τα χαρακτηριστικά της ισραηλινής πολεμικής απάντησης στην Χαμάς, η οποία πρώτη προκάλεσε το αιματοκύλισμα στη Γάζα, και παρά το γεγονός ότι και εκεί είχαμε πολλά αθώα θύματα, κάποιοι προσπαθούν να αποκρύψουν το έγκλημα πολέμου της Ρωσίας, με χαρακτηριστικό τελευταίο παράδειγμα τον Τσίπρα που στο βιβλίο του προειδοποιεί για «ρωσοφοβία».
Όμως για να βάλουμε τα πράγματα στην θέση τους και να έχουμε κάποιας μορφής πληροφόρηση πριν λέμε ότι θέλουμε, καλό είναι να κοιτάξουμε τι λογαριάζεται ως έγκλημα πολέμου και ποιες πράξεις το συνιστούν, αλλά και ποιες αποφάσεις έχουν ληφθεί σε θεσμικό επίπεδο. Ίσως τότε γίνουν κάποιες δεύτερες σκέψεις που θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν πριν ξεστομίζονται κάθε είδους ανοησίες.

Έγκλημα πολέμου

Το έγκλημα πολέμου είναι μια σοβαρή παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που διαπράττεται κατά τη διάρκεια ένοπλης σύγκρουσης, είτε διεθνούς είτε μη διεθνούς χαρακτήρα.
Τι συνιστά έγκλημα πολέμου:
Σύμφωνα με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) και τη Σύμβαση της Γενεύης, έγκλημα πολέμου μπορεί να θεωρηθεί κάθε πράξη που στρέφεται και αφορά:
• Κατά των πολιτών ή αιχμαλώτων
• Δολοφονίες, βασανιστήρια, βίαιη μεταφορά, ή κράτηση χωρίς δίκαιη δίκη.
• Κατά στρατιωτών που έχουν παραδοθεί ή δεν συμμετέχουν πια στις εχθροπραξίες
• Βασανισμοί αιχμαλώτων πολέμου, βιασμοί, εκδικητικές εκτελέσεις.
• Κατά πολιτικών ή πολιτικών υποδομών
• Επιθέσεις σε νοσοκομεία, σχολεία, μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς ή άλλες πολιτικές εγκαταστάσεις που δεν χρησιμοποιούνται στρατιωτικά.
• Χρήση απαγορευμένων όπλων ή τακτικών
• Χημικά ή βιολογικά όπλα, εσκεμμένη δηλητηρίαση, ευρεία καταστροφή που πλήττει άμαχους.
Διαφορά από άλλα διεθνή εγκλήματα
• Το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας αφορά μαζικές ή συστηματικές επιθέσεις κατά πολιτών, ανεξαρτήτως πολέμου.
• Το έγκλημα επιθετικότητας αφορά την απόφαση και εκτέλεση μιας ένοπλης επίθεσης χωρίς νομική αιτιολόγηση.
• Τα εγκλήματα πολέμου είναι πάντα συνδεδεμένα με ένοπλη σύγκρουση.
Διεθνής δίωξη
Ο εκτελών ή εκτελούντες εγκλήματα πολέμου:
• Διώκεται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ / ICC) ή ειδικά διεθνή δικαστήρια (π.χ. για πρώην Γιουγκοσλαβία, Ρουάντα).
• Οι υπεύθυνοι μπορεί να είναι πολιτικοί, στρατιωτικοί ή άλλα πρόσωπα που οργανώνουν ή εκτελούν τα εγκλήματα.
• Οι διώξεις μπορούν να περιλαμβάνουν εντάλματα σύλληψης, δίκες και ποινές φυλάκισης ή ισόβια.
Στρασβούργο και Χάγη: Η διεθνής δικαιοσύνη στο επίκεντρο του πολέμου στην Ουκρανία
Στις 25 Ιουνίου 2025, το Συμβούλιο της Ευρώπης υπέγραψε με την ουκρανική κυβέρνηση τη συμφωνία για τη σύσταση ενός ειδικού διεθνούς δικαστηρίου με σκοπό τη δίωξη του εγκλήματος επιθετικότητας και των εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν κατά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η απόφαση σηματοδοτεί μια πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να καλύψει το νομικό κενό που άφηνε η διεθνής δικαιοσύνη ως προς την ευθύνη των ανώτατων πολιτικών και στρατιωτικών αξιωματούχων.
Το νέο δικαστήριο εξετάζει την ίδια την απόφαση για τον πόλεμο, ανοίγοντας το δρόμο για λογοδοσία σε πρόσωπα που μέχρι σήμερα θεωρούνταν σχεδόν άτρωτα.
Διπλωμάτες μιλούν για «σαφή προειδοποίηση» προς οποιονδήποτε ηγέτη σκεφτεί να ξεκινήσει ένοπλη επίθεση χωρίς νόμιμη βάση.
Παρά τη σημασία του, πολλά πρακτικά ζητήματα παραμένουν ανοιχτά. Η έδρα, η σύνθεση, η χρηματοδότηση και η συμμετοχή τρίτων κρατών δεν έχουν οριστικοποιηθεί, ενώ η αποτελεσματικότητα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη διεθνή συνεργασία, ιδιαίτερα στην έκδοση υπόπτων.
Στο μεταξύ, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) στη Χάγη συνεχίζει να διερευνά και να διώκει εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία στην Ουκρανία.
Η εισαγγελέας Nazhat Shameem Khan ξεκαθάρισε πριν λόγο καιρό ότι ακόμη και αν υπάρξουν ειρηνευτικές συνομιλίες, τα εκδοθέντα εντάλματα σύλληψης παραμένουν σε ισχύ, στέλνοντας μήνυμα ότι η δικαιοσύνη δεν αναστέλλεται λόγω πολιτικής.
Το ΔΠΔ έχει ήδη εκδώσει ένταλμα σύλληψης για τον Βλαντίμιρ Πούτιν, για παράνομη μεταφορά ανηλίκων από την Ουκρανία, υπόθεση που το δικαστήριο χαρακτηρίζει «ιδιαίτερα σοβαρή».
Το ειδικό δικαστήριο του Συμβουλίου της Ευρώπης συμπληρώνει τον ρόλο της Χάγης, καλύπτοντας το έγκλημα της επιθετικότητας, το οποίο το ΔΠΔ δεν μπορεί να διώξει λόγω της μη συμμετοχής της Ρωσίας στο Καταστατικό της Ρώμης.
Με τον συνδυασμό των δύο θεσμών επιχειρείται μια ολοκληρωμένη δικαστική απάντηση: τα εγκλήματα στο πεδίο των επιχειρήσεων και η ίδια η απόφαση για πόλεμο αντιμετωπίζονται με νομική αυστηρότητα.
Η πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης θεωρείται ιστορική, στέλνοντας μήνυμα ότι η διεθνής κοινότητα δεν θα αφήσει ατιμώρητους τους υπεύθυνους.
Το τρέχον και το προσεχές χρονικό διάστημα θα κρίνουν τη λειτουργική συγκρότηση του δικαστηρίου, τη συμμετοχή κρατών και την έναρξη των πρώτων διώξεων, ανοίγοντας μια νέα σελίδα στη διεθνή δικαιοσύνη και στην υπόθεση λογοδοσίας των ηγετών για τον πόλεμο.
Αυτά τα ολίγα προς τους υπέρμαχους της βίας, των εισβολών και των ανόητων ή βλακωδών θεωριών περί πολέμου Δύσης - Ρωσίας ή τους γραφικούς του σταλινισμού που ξέρουν πότε να ανοίγουν το στόμα τους και να μιλούν περί ιμπεριαλισμού στην ούτως ή άλλως ανύπαρκτη ιδεολογική τους φαρέτρα.