Επιμέλεια: Γιάννης Σινάπης

Στα θετικά παραδείγματα έγινε αναφορά και στον Δήμο Καλαμάτας, που “εφαρμόζει καλές πρακτικές, όπως συνοικιακή κομποστοποίηση, επέκταση της ανακύκλωσης και συμμετοχή σε προγράμματα με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου”.
Την εκδήλωση οργάνωσαν η WWFΤ (Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση) και το “Ιδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακοπούλου”.

Στο εργαστήριο τονίστηκε ότι η βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δήμοι της Μεσσηνίας, τόσο λόγω της αύξησης του όγκου των απορριμμάτων όσο και λόγω της ανάγκης προσαρμογής στις σύγχρονες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Στον απολογισμό που έγινε και κυκλοφόρησε, αναφέρεται αναλυτικά:

Το εργαστήριο είχε ως στόχο να φέρει σε επαφή εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και αρμόδιους θεσμικούς φορείς, προκειμένου να ανταλλαχθούν εμπειρίες, να διερευνηθούν λύσεις και καλές πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα στη Μεσσηνία. Μέσα από παρουσιάσεις επιτυχημένων παραδειγμάτων από άλλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς και την ανάλυση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, επιχειρήθηκε η διαμόρφωση μιας λίστας κατευθυντήριων οδηγιών για τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων στην περιοχή.

Το εργαστήριο χωρίστηκε σε δύο βασικές ενότητες. Στην πρώτη, παρουσιάστηκαν καλά παραδείγματα από ελληνικούς δήμους που έχουν εφαρμόσει καινοτόμες λύσεις, όπως το “Πληρώνω όσο Πετάω” στη Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη, η διαλογή στην πηγή και η συλλογή πόρτα-πόρτα στους νησιωτικούς Δήμους Τήλου και Λειψών, η οργάνωση αποτελεσματικής διαλογής στην πηγή με τη συμμετοχή ενεργών πολιτών στη Βόρεια Κέρκυρα εκκινώντας από το μηδέν, και το παράδειγμα του Χαλανδρίου στη διαχείριση οργανικών αποβλήτων και τη μείωση των απωλειών τροφίμων.

Το δεύτερο μέρος επικεντρώθηκε σε θεματικές συζητήσεις για τις βασικές προκλήσεις της περιοχής, όπως οι παράνομες αποθέσεις, η διαλογή στην πηγή και την ενεργή εμπλοκή των πολιτών. Μέσα από συλλογική διαδικασία, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να προτείνουν πρακτικές λύσεις και συνεργατικά μοντέλα, ώστε να διαμορφωθεί ένα πλάνο άμεσης δράσης για τη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων στους δήμους της Μεσσηνίας.
Η συνάντηση ανέδειξε σημαντικά ζητήματα και προκλήσεις που σχετίζονται με τη διαχείριση των αποβλήτων, ενώ παράλληλα παρουσίασε καλές πρακτικές και προτάσεις βελτίωσης.

ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΔΕΙΧΘΗΚΑΝ

Πρόοδος στις πολιτικές διαχείρισης και το θεσμικό πλαίσιο:

- Περιφέρεια Πελοποννήσου: Τονίστηκε η σημασία της ολοκλήρωσης των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων στην Πελοπόννησο. Παρά τις θετικές εξελίξεις στις υποδομές, η αλλαγή κουλτούρας παραμένει ζητούμενο, με έμφαση στη μείωση των αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση, τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Υπάρχει πλέον πιο αυστηρός έλεγχος για τις παράνομες αποθέσεις, με παύση λειτουργίας των παράνομων ΧΑΔΑ και εξάλειψη των περιστατικών που δημιουργούνται από τους ίδιους τους δήμους. Η Περιφέρεια δηλώνει έτοιμη να συνεργαστεί με τους δήμους, παρέχοντας υποστήριξη και αναζητώντας χρηματοδοτήσεις για την αποκατάσταση των ΧΑΔΑ.

- ΕΟΑΝ: Τονίστηκε η υποχρεωτική εφαρμογή των συστημάτων εγγυοδοσίας (Deposit Return Systems - DRS) από το επόμενο έτος, π.χ. για πλαστικά και αλουμινένια μπουκάλια, μέτρο που αναμένεται να ελαφρύνει σημαντικά τους δήμους από το βάρος της διαχείρισης αυτών των αποβλήτων. Επισημάνθηκε ότι η εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες δείχνει πως το
μέτρο αυξάνει τα ποσοστά ανακύκλωσης, μειώνει τα απορρίμματα στους ΧΥΤΑ και ενισχύει
την κυκλική οικονομία.

- Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, ΥΠΕΝ: Υπογραμμίστηκε η ανάγκη για μια εθνική στρατηγική
διαχείρισης αποβλήτων με συγκεκριμένο πλάνο δράσης, σαφή χρονοδιαγράμματα και χρηματοδότηση. Δόθηκε έμφαση στη δημιουργία πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης
υποθέσεων και τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των συναρμόδιων φορέων, όπως
δασαρχεία και ΟΦΥΠΕΚΑ. Τονίστηκε η σημασία των κοινών επιθεωρήσεων, όπου καταγράφονται ολοκληρωμένα οι διαστάσεις των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

- ΦοΔΣΑ: Τονίστηκε η ανάγκη διασφάλισης οικονομικά βιώσιμων συστημάτων διαχείρισης και ορθού καθορισμού του κόστους για τους πολίτες σε ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές
προδιαγραφές.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΕΣ

- Δήμος Μεσσήνης: Οι παράνομες αποθέσεις προέρχονται κυρίως από διάσπαρτους οικισμούς, οικοδομικές και γεωργικές δραστηριότητες. Υπάρχει έλλειψη προσωπικού για εποπτεία και χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, ώστε να περιοριστούν οι παράνομες πρακτικές απόρριψης και η «ηθική επιβράβευση» των ρυπαινόντων.

- Δήμος Οιχαλίας: Αντιμετωπίζοντας μερικές δικαστικές υποθέσεις περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, προτείνει λύσεις όπως πράσινα σημεία και απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης για έργα διαχείρισης αποβλήτων.

- ΔΑΟΚ Τριφυλίας: Υπογραμμίστηκε η ανάγκη εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών και των αγροτών, ενώ προτάθηκαν πιλοτικά προγράμματα και παροχή κάδων
στους γεωργούς για χωριστή συλλογή των αποβλήτων (γεωργικών πλαστικών και
συσκευασιών φυτοφαρμάκων).

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Οσον αφορά τις καινοτόμες προσεγγίσεις και τις πετυχημένες πρακτικές που παρουσιάστηκαν:

- Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης: Τονίστηκε η σημασία της προσωποποιημένης και συνεχούς ενημέρωσης και της δυναμικής προσαρμογής των συστημάτων. Το πρόγραμμα “Πληρώνω όσο Πετάω” (ΠοΠ) έφερε αποτελέσματα, παρά την αρχική αντίσταση. Η επέκταση του ΠοΠ στα νοικοκυριά είναι το επόμενο μεγάλο βήμα που έχει σχεδιαστεί προσεκτικά, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και προσδοκίες των δημοτών. Τα προγράμματα “Πληρώνω όσο Πετάω” και “Κερδίζω όσο διαχωρίζω” αποδεικνύονται αποτελεσματικά στη μείωση των σύμμεικτων αποβλήτων και αυξάνουν την περιβαλλοντική υπευθυνότητα των πολιτών.

- Δήμος Τήλου: Αναδείχθηκαν οι προκλήσεις στη διαχείριση αποβλήτων, που προκύπτουν από την έντονη τουριστική δραστηριότητα και την εποχική αύξηση του πληθυσμού, καθώς και από τη μερική διαμονή πολλών ντόπιων στο νησί. Επιπλέον, επισημάνθηκαν οι δυσκολίες που δημιουργεί το ζεστό κλίμα και η δύσβατη μορφολογία του νησιού. Τονίστηκε η ανάγκη για συνεχή ενημέρωση των πολιτών και ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαχείριση των αποβλήτων, πράγμα που στην περίπτωση της Τήλου έχει οδηγήσει σε εξαιρετικά αποτελέσματα και σχεδόν πλήρη εκτροπή από την ταφή (93% εκτροπή).

- Δήμος Χαλανδρίου: Ξεκίνησε δυναμικό πρόγραμμα ανακύκλωσης με εθελοντές, εισήγαγε νέο ρεύμα διαλογής στην πηγή (χαρτί, χαρτόνι σε κίτρινο κάδο) και επικεντρώνεται στη μείωση αποβλήτων τροφίμων και των απωλειών τροφίμων μέσω καινοτόμου προγράμματος αξιοποίησης αυτών.

- Δήμος Βόρειας Κέρκυρας: Τονίστηκε η ανάγκη ύπαρξης εθνικής στρατηγικής αντί της εξάρτησης από προσωπικές πρωτοβουλίες. Επισημάνθηκε η σημασία εμπλοκής με την τοπική κοινωνία και ομάδες ενεργών πολιτών.

- Δήμος Λειψών: Υιοθέτησε επιτυχημένη προσέγγιση “πόρτα-πόρτα” για τη χωριστή συλλογή αποβλήτων, δημιουργώντας αίσθημα ευθύνης και υπερηφάνειας στους κατοίκους. Η καλή και στοχευμένη διαδικασία συλλογής των αποβλήτων έχει φέρει θετικά αποτελέσματα.

- Δήμος Καλαμάτας: Εφαρμόζει καλές πρακτικές, όπως συνοικιακή κομποστοποίηση, επέκταση της ανακύκλωσης και συμμετοχή σε προγράμματα με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.