Σε νέα φάση έντασης εισέρχονται οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την απόφαση των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών να επιβάλουν πρόστιμο ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X (πρώην Twitter), για παραβίαση των κανόνων διαφάνειας σχετικά με το διαδικτυακό περιεχόμενο.
To Χ παραβιάζει εδώ και καιρό βασικούς κανόνες λειτουργίας προβάλλοντας επανειλημμένως σκηνές βίας, ρατσισμού και ακατάλληλου περιεχομένου. Αυτό έχει σαν συνέπεια μετά και την δημόσια χειρονομία του Έλον Μάσκ που παρέπεμπε σε ναζιστικό χαιρετισμό, χιλιάδες χρήστες να κλείσουντους λογαριασμούς τους στο X, κατηγορώντας την πλατφόρμα για υποκίνηση μίσους, διακρίσεων και ρατσισμού.
Η αμερικανική κυβέρνηση πάντως αντέδρασε έντονα, κάνοντας λόγο για στοχευμένη και άδικη μεταχείριση αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR) κατηγόρησε την ΕΕ και ορισμένα κράτη-μέλη της για «διακριτική, επιθετική και παρενοχλητική ρυθμιστική πρακτική», τονίζοντας ότι η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη να απαντήσει με οικονομικά και εμπορικά αντίμετρα.
Σε δημόσια τοποθέτησή του στην ίδια την πλατφόρμα X, το USTR υπογράμμισε ότι, ενώ ευρωπαϊκές εταιρείες απολαμβάνουν πλήρη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στην αμερικανική αγορά, οι αμερικανικές ψηφιακές υπηρεσίες αντιμετωπίζουν στην Ευρώπη ένα ολοένα και αυστηρότερο ρυθμιστικό περιβάλλον.
Το αμερικανικό νομικό πλαίσιο, σύμφωνα με την ανακοίνωση, επιτρέπει την επιβολή τελών, περιορισμών ή ειδικών επιβαρύνσεων σε ξένες υπηρεσίες, εφόσον διαπιστωθεί άνιση μεταχείριση.
Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται χωρίς περιορισμούς στις ΗΠΑ, αναφέρθηκαν οι γερμανικοί όμιλοι Siemens, SAP και DHL, καθώς και η σουηδική πλατφόρμα μουσικής ροής Spotify, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι τέτοιες εταιρείες θα μπορούσαν να βρεθούν στο στόχαστρο πιθανών αντιμέτρων.
Το πρόστιμο και οι κατηγορίες κατά της X
Η απόφαση της ΕΕ βασίστηκε στον Κανονισμό για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ με στόχο την αυστηρότερη εποπτεία των μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αρχές, η X απέτυχε να συμμορφωθεί με βασικές υποχρεώσεις διαφάνειας, ιδίως όσον αφορά:
- την ενημέρωση για τη λειτουργία των αλγορίθμων προώθησης περιεχομένου,
- την αντιμετώπιση παραπληροφόρησης και χειραγώγησης της δημόσιας συζήτησης,
- τους μηχανισμούς ελέγχου και αναφοράς παράνομου ή επιβλαβούς περιεχομένου.
Το πρόστιμο των 120 εκατ. ευρώ θεωρείται δοκιμαστική κίνηση της ΕΕ, καθώς ανοίγει τον δρόμο για ακόμη αυστηρότερες κυρώσεις στο μέλλον, οι οποίες, βάσει του DSA, μπορούν να φτάσουν έως και 6% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών μιας πλατφόρμας.
Πολιτικές αντιδράσεις και ρητορική σύγκρουση
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την ευρωπαϊκή απόφαση «ύπουλη και εχθρική ενέργεια» («nasty one»), προειδοποιώντας ότι η Ευρώπη «πρέπει να είναι πολύ προσεκτική», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ουάσινγκτον δεν θα διστάσει να απαντήσει δυναμικά.
Στον αντίποδα, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς υπερασπίστηκε την ευρωπαϊκή στάση, δηλώνοντας ότι η ΕΕ δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να εφαρμόζει τους νόμους της. «Όπως οι ευρωπαϊκές εταιρείες οφείλουν να τηρούν το αμερικανικό δίκαιο στις ΗΠΑ, έτσι και οι αμερικανικές επιχειρήσεις πρέπει να σέβονται τους κανόνες στην Ευρώπη», τόνισε.
Ιδιαίτερα αιχμηρός υπήρξε ο ιδιοκτήτης της X και επικεφαλής της Tesla, Ίλον Μασκ, ο οποίος απέρριψε πλήρως το πρόστιμο, καταγγέλλοντας «υπερρύθμιση» και «πολιτική λογοκρισία», φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να ζητήσει δημόσια τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ευρύτερο πλαίσιο και πιθανές συνέπειες
Η υπόθεση εντάσσεται σε μια μακροχρόνια διατλαντική διαμάχη για τον έλεγχο της ψηφιακής οικονομίας. Η ΕΕ επιδιώκει να θέσει κανόνες σε πλατφόρμες με τεράστια επιρροή στη δημόσια σφαίρα, ενώ οι ΗΠΑ θεωρούν ότι οι κανόνες αυτοί πλήττουν κυρίως αμερικανικές εταιρείες, όπως η X, η Meta, η Google και η Amazon.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι ενδεχόμενη κλιμάκωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε εμπορικά αντίποινα, να πλήξει μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ, να επιβαρύνει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ–ΕΕ, σε μια περίοδο αυξημένης γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας.
