«Così è (se vi pare)» (Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε)
Luigi Pirandello, 1917

Σκηνή πρώτη: ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο νέος Πάπας Ρώμης Λέων ΙΔ’ ανέγνωσαν σε άπταιστα…αγγλικά το Σύμβολο της Πίστεως στα ερείπια ενός παλιού εμβληματικού ναού στην Νίκαια της Βιθυνίας 1700 χρόνια μετά την Οικουμενική Σύνοδο όπου θεσπίστηκε στη σημερινή του μορφή ως ομολογία πίστης των Χριστιανών. Τα περισσότερα ΜΜΕ θριαμβολόγησαν για την «ιστορική» στιγμή στη διαδρομή της Εκκλησίας, παρά το γεγονός ότι ο Ποντίφικας ούτε επισκέφθηκε τη μετατραπείσα σε τζαμί Αγία Σοφία ούτε εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για το ως άνω τραγικό γεγονός ούτε ζήτησε ευθέως την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ούτε επήλθε κάποια απτή πρόοδος στην επίλυση των θεολογικών διαφορών μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

Σκηνή δεύτερη: μετά έναν επικοινωνιακό ορυμαγδό ακόμα και με ….ασφαλιστικά μέτρα κατά πρώην συντρόφων του δημοσιογράφων, ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε την «Ιθάκη» του. Στο βιβλίο καταγράφονται περιστατικά από την αμφιλεγόμενη πολιτική του διαδρομή και επικρίνονται οι περισσότεροι από τους παλιούς του συνεργάτες -που ο ίδιος επέλεξε- ως ανεπαρκείς, ιδεοληπτικοί ή ακόμα και γραφικοί. Όπως αναμενόταν, το βιβλίο ξεσήκωσε ποικίλες-κυρίως αρνητικές- αντιδράσεις από τους θιγόμενους εν μέσω έντονων φημών ότι ο συγγραφέας του ετοιμάζεται να ιδρύσει νέο κόμμα και να επιστρέψει «αναβαπτισμένος» στην κεντρική πολιτική σκηνή. Αυτό όμως συνέτεινε στη μεγάλη εισπρακτική επιτυχία του βιβλίου με δεκάδες χιλιάδες πωλήσεις μέχρι στιγμής.

Σκηνή τρίτη: ένα γκράφιτι σε τοίχο πολυκατοικίας στο κέντρο της Καλαμάτας με αφορμή την προσωπικότητα της Μαρίας Κάλλας έγινε viral σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε τοπικές αλλά και αθηναϊκές ιστοσελίδες, καθώς εκατοντάδες «ειδήμονες» και μη έσπευσαν να εκφέρουν άποψη και να αντιπαρατεθούν για το θέμα και την αισθητική του ποιότητα. Η πρωτοβουλία προβλήθηκε από αυτούς που την «ενορχήστρωσαν» ως δήθεν επίτευγμα μιας νέας, ανοικτής ταυτότητας της Καλαμάτας και αναπαρήχθη στο διαδίκτυο από διάφορους «δημοσιογραφούντες» ως μέγα θέμα επί αρκετές ημέρες (!!!).

Τι συνδέει άραγε τα παραπάνω φαινομενικά ετερογενή περιστατικά; Προφανώς η καθολική κυριαρχία της εικόνας και της επικοινωνίας επί της ουσίας των γεγονότων.
Στη μεν περίπτωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η κοινή εμφάνιση των δύο προκαθημένων λαμβάνει χώρα σε μια παράξενη συγκυρία στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης εξ αιτίας του μη τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία και επιχειρεί να εξυπηρετήσει φαινομενικά τους σχεδιασμούς των Η.Π.Α. Τι μπορεί άραγε να περιμένει όμως κανείς από μια Τουρκία που παζαρεύει αδίστακτα το καθετί για το ελάχιστο γεωπολιτικό όφελος; Ποιος μπορεί να αγνοήσει τη δραματική συρρίκνωση του ποιμνίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου από το 1955 έως σήμερα σε πλήρη αντίθεση με τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης αλλά και τον προφανή κίνδυνο να μην υπάρχει διάδοχος του σημερινού Πατριάρχη με το αναγκαίο πτυχίο από μια διαρκώς κλειστή από το 1971 Θεολογική Σχολή; Όσο και αν η εικόνα λάμπει προσωρινά, το θολό τοπίο για την Ορθοδοξία στην ευρύτερη Εγγύς Ανατολή επιδεινώνεται λόγω και της επικράτησης του πολιτικού Ισλάμ.

Στην περίπτωση του κ. Τσίπρα, αν ο στόχος του ήταν απλώς να προκαλέσει και να εισπράξει, καλώς. Αν όμως, όπως ακούγεται, σκοπεύει να δημιουργήσει κόμμα και να επανενεργοποιηθεί πολιτικά, τότε μάλλον πυροβολεί τα πόδια του. Σε μια εποχή που η κοινωνία δοκιμάζεται από τη διαφθορά και τα μεγάλα λάθη της κυβέρνησης και αναζητεί απεγνωσμένα σοβαρή και υπεύθυνη αντιπολίτευση για να στηριχθεί και να στηρίξει, ο πρώην πρωθυπουργός αναλίσκεται σε ομφαλοσκοπήσεις για το παρελθόν του και ξεκαθαρίζει λογαριασμούς με αυτό. Καμία ενσυναίσθηση για τις πραγματικές προτεραιότητες της κοινωνίας, καμία ουσιαστική πρόταση για εναλλακτική πορεία της χώρας προς το μέλλον. ‘Έτσι, στην καλύτερη περίπτωση, αντί να στηρίξει κάτι νέο, θα μετατραπεί ξανά σε εύκολο «πελάτη» του σημερινού πρωθυπουργού που φοβάται μόνο το νέο και «περιμένει» το παλιό για να διασωθεί ξανά.

Όσο για την περίπτωση της Καλαμάτας, η σκόπιμη επικοινωνιακή προβολή του συγκεκριμένου γκράφιτι εξυπηρετεί μόνο ιδιοτελείς μικροπολιτικούς σκοπούς και συνιστά ανεπίτρεπτη μετάθεση προσοχής από τα σοβαρά προβλήματα αλλά και τις αναπάντητες προκλήσεις για το μέλλον της πόλης. Με το Δημοτικό Συμβούλιο να δυσφημίζεται πανελλαδικά για μια ακόμα φορά πρόσφατα ως «ρινγκ» και τον πολιτικό διάλογο επί της ουσίας ανύπαρκτο σε θεσμικό επίπεδο, η εμμονή ακόμα και νέων ανθρώπων σε επικοινωνιακά τεχνάσματα χωρίς ουσία αντί για την παραγωγή ουσιαστικού έργου και επιχειρημάτων μόνο θλίψη μπορεί να προκαλέσει.

Απέναντι λοιπόν σε όσους με μπόλικη δόση «ναρκισσισμού» επενδύουν σε τηλεοπτικούς, διαδικτυακούς, έντυπους αλλά και πραγματικούς τοίχους για να επωφεληθούν από τη σχετική δημοσιότητα, είναι χρέος της υγιούς κοινωνίας, που ακόμα υπάρχει, να δημιουργήσει ένα «τείχος» αυτοάμυνας με ενάργεια και δυναμισμό. Απέναντι στους ακατασχέτως φλυαρούντες και περιαυτολογούντες «νάρκισσους» του δημόσιου βίου, πρέπει να αναδειχθούν όσοι διαθέτουν όραμα, προτάσεις, ικανότητα επίλυσης πραγματικών προβλημάτων και πρωτίστως ταπεινότητα και ενσυναίσθηση για τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και του τόπου μας. Η δημοκρατία μας πρέπει να βρει τρόπο να εξέλθει από τα σοβαρά αδιέξοδα στα οποία έχει περιαχθεί. Σύντομα θα δοθούν ξανά νέες ευκαιρίες.

*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr