Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι αναφορές για την νεανική εγκληματικότητα που φαντάζει να έχει αποκτήσει έντονα χαρακτηριστικά. Βία και εγκλήματα ειδικά στα σχολεία των ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την ολοένα και μεγαλύτερη μείωση στην ηλικία των δραστών, καθιστούν την νεανική εγκληματικότητα ως ένα σοβαρό γεγονός που απασχολείς τις οικογένειες και τις Αρχές.
Πολλές φορές τα εγκλήματα είναι ιδιαιτέρως ειδεχθή και λαμβάνουν χώρα σε δημόσιους χώρους. Όπως θα δούμε όμως παρακάτω σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρείται πτώση στα ποσοστά, ανοίγοντας ένα παράθυρο ελπίδας πως τα πράγματα πάνε καλύτερα και να καταλήξουν σε ένα πιο ευοίωνο μέλλον.
Οι νέοι λοιπόν σήμερα περνούν λιγότερο χρόνο χωρίς έλεγχο με συνομήλικους τους και καταναλώνουν λιγότερο αλκοόλ.
Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η εγκληματικότητα μειώνεται στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες.
Σε πολλές βιομηχανικές χώρες, η νεανική εγκληματικότητα έχει μειωθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1990. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι εγκληματολόγοι Dietrich Oberwittler (Ινστιτούτο Max Planck για την Έρευνα της Εγκληματικότητας, της Ασφάλειας και του Δικαίου) και Robert Svensson (Πανεπιστήμιο Malmö), οι οποίοι συνόψισαν και αξιολόγησαν την μέχρι τώρα εμπειρική έρευνα σχετικά με το θέμα της νεανικής εγκληματικότητας.
Η έρευνα αυτή λαμβάνει υπόψη τόσο τις επίσημες στατιστικές για την εγκληματικότητα όσο και τις έρευνες για τα αδήλωτα περιστατικά μεταξύ των νέων. Επιπλέον, χρησιμοποίησαν τα δεδομένα μιας διεθνούς έρευνας που διεξάγεται από το 2002 σε σχολεία 36 χωρών αναφορικά με τις συνήθειες των νέων σε θέματα υγείας.
Η τάση είναι σαφής: από τη δεκαετία του 1990, η νεανική εγκληματικότητα έχει μειωθεί. Τα στοιχεία της αστυνομίας δείχνουν ότι αυτό ισχύει αρχικά στις ΗΠΑ και αργότερα και σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Ελβετία, η Αγγλία και η Ουαλία.
Μετά το 2015, η τάση σταθεροποιείται σε πολλές από τις χώρες που μελετήθηκαν. Εντούτοις, μείωση δεν είναι εξίσου έντονη σε όλα τα αδικήματα.
Για παράδειγμα, τα αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας μειώθηκαν περισσότερο από τα βίαια αδικήματα σε πολλές χώρες.
Ταυτόχρονα, μειώθηκε η διαφορά μεταξύ των φύλων στην εγκληματικότητα των νέων. Ενώ στο παρελθόν το ποσοστό εγκληματικότητας ήταν υψηλότερο στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια, η διαφορά αυτή έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, επειδή η τάση για εγκληματικότητα των αγοριών έχει μειωθεί περισσότερο από ό,τι των κοριτσιών.
Επί του παρόντος, η πτωτική τάση της νεανικής εγκληματικότητας ενδέχεται να έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου θα σταματήσει ή θα αντιστραφεί.
Αυτό τουλάχιστον συνάγεται από τα πιο πρόσφατα στοιχεία ορισμένων χωρών.
«Τα στοιχεία μετά την πανδημία είναι ακόμη ελλιπή. Δεν μπορούμε ακόμη να σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για τα τελευταία τρία έως πέντε χρόνια», αναφέρουν οι Oberwittler και Svensson.
Ωστόσο, ακόμη και αυτές οι μάλλον μικρές αυξήσεις δεν μπορούν να άρουν τη σημαντική μείωση των τελευταίων δεκαετιών.
Οι νέοι καταναλώνουν λιγότερο αλκοόλ
Εκτός από τα αριθμητικά στοιχεία, οι επιστήμονες ασχολήθηκαν επίσης με τις αιτίες της μείωσης της νεανικής εγκληματικότητας και συνόψισαν και ανέλυσαν μελέτες όχι μόνο από την εγκληματολογική έρευνα, αλλά και από γειτονικές επιστημονικές ειδικότητες, όπως η ψυχολογία και η έρευνα για τις εξαρτήσεις.
Εν ολίγοις, οι αιτίες της μείωσης της εγκληματικότητας βρίσκονται στις αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης των νέων. Ή, για να το θέσουμε πιο απλά: οι νέοι έχουν καλύτερα πράγματα να κάνουν από το να διαπράττουν εγκλήματα.
Ταυτόχρονα, οι επικίνδυνες συμπεριφορές έχουν μειωθεί, ιδίως η κατανάλωση αλκοόλ, η οποία θεωρείται σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την εγκληματικότητα.
Οι έρευνες δείχνουν επίσης ότι οι σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών έχουν γίνει πιο στενές τις τελευταίες δεκαετίες.
Τα παιδιά και οι νέοι υπόκεινται σήμερα σε αυστηρότερη εποπτεία και έλεγχο από τους γονείς τους σε σύγκριση με 20 χρόνια πριν.
Αυτή η υπόθεση υποστηρίζεται από μελέτες σε διάφορες χώρες, όπως η Ισλανδία, η Νέα Ζηλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Σουηδία, η Αγγλία και η Ουαλία.
Ωστόσο, οι σύγχρονοι γονείς δεν περνούν απαραίτητα περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους. Ο έλεγχος και η διατήρηση των σχέσεων επιτυγχάνονται επίσης με τεχνολογικά μέσα, όπως η τακτική επικοινωνία μέσω smartphone.
Επιπλέον, το σχολείο έχει γίνει ένας πιο σημαντικός θεσμός για τους νέους. Τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο στο σχολείο και η εκπαίδευση είναι (πιο) σημαντική για αυτά.
Γενικά, οι έφηβοι περνούν λιγότερο χρόνο με τους συνομήλικούς τους χωρίς προγραμματισμό. Η άνοδος των ψηφιακών μέσων ενημέρωσης θα μπορούσε να είναι ένας επιπλέον παράγοντας, ο οποίος θεωρείται από ορισμένους ερευνητές ως αιτία της αυξανόμενης μοναξιάς των εφήβων. Ωστόσο, τα εμπειρικά ευρήματα σχετικά με τις επιπτώσεις των ψηφιακών μέσων είναι ακόμη ασαφή.
«Πολλά ερωτήματα σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις δεν μπορούν να απαντηθούν με βάση τα υπάρχοντα εμπειρικά στοιχεία», εξηγούν οι Oberwittler και Svensson.
Οι συνέπειες της αυξανόμενης σημασίας των ψηφιακών μέσων για την εξέλιξη της νεανικής εγκληματικότητας θα καταστούν εμφανείς μόνο μετά από επιπρόσθετες έρευνες.
