Η Μεσσηνία βρίσκεται σε μια ευρύτερη ζώνη μεσαίας έως υψηλής σεισμικότητας, στο νότιο άκρο της Πελοποννήσου, ανάμεσα σε δύο σημαντικά γεωδυναμικά συστήματα: το ρήγμα του Ιονίου και τα ενεργά συστήματα της Ανατολικής Μεσογείου. Η σύγχρονη σεισμολογική παρακολούθηση αποκαλύπτει μια συνεχή, έστω και χαμηλής έντασης, σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή, που επιβεβαιώνει τη γεωτεκτονική δυναμική του υπεδάφους.

Η σημερινή εικόνα

Σύμφωνα με τα δεδομένα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών και άλλων σεισμολογικών φορέων, η Μεσσηνία εμφανίζει αρκετές μικροσεισμικές δονήσεις κάθε χρόνο, οι περισσότερες κάτω από τα 3,5 Ρίχτερ. Αν και τέτοιοι σεισμοί δεν προκαλούν ζημιές, αποτελούν ένδειξη ότι τα τοπικά ρήγματα είναι ενεργά και σε φάση «φόρτισης». Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο ρήγμα της Μεσσήνης και στις δομές κοντά στη ζώνη Καλαμάτας–Μάνης, περιοχές που έχουν ιστορικό έντονων σεισμικών φαινομένων.
Το γεγονός ότι δεν έχει σημειωθεί ισχυρός σεισμός τα τελευταία χρόνια δεν συνεπάγεται απουσία κινδύνου. Αντίθετα, η μακροχρόνια σεισμική «σιωπή» ορισμένων περιοχών ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη για πιθανή μελλοντική ενεργοποίηση. Οι επιστήμονες αναλύουν τέτοια μοτίβα με σκοπό να εντοπίζουν «κενά σεισμικής ενέργειας» (seismic gaps), περιοχές δηλαδή που έχουν καιρό να δώσουν σεισμό, παρά το ιστορικό τους.

Η συμβολή της τεχνολογίας

Η χρήση δορυφορικών δεδομένων, GPS και επιτόπιων σεισμολογικών σταθμών ενισχύει τη συνεχή παρακολούθηση του εδάφους και των μικρομετακινήσεων του υπεδάφους. Πλέον, ακόμα και μετατοπίσεις της τάξης του χιλιοστού μπορούν να ανιχνευθούν και να αξιολογηθούν ως ενδείξεις πιθανής σεισμικής διέγερσης.
Η ανάπτυξη τοπικών σεισμολογικών δικτύων στη Μεσσηνία, καθώς και η στενή συνεργασία με ερευνητικά κέντρα, επιτρέπει την έγκαιρη και ακριβή καταγραφή των δονήσεων. Αυτό δίνει πολύτιμα εργαλεία στους επιστήμονες αλλά και στις τοπικές αρχές για τον σχεδιασμό μέτρων πρόληψης και πολιτικής προστασίας.

Τι μας λένε τα δεδομένα

Η εικόνα που προκύπτει σήμερα είναι σαφής: η Μεσσηνία ανήκει σε μια σεισμικά ενεργή περιοχή, χωρίς όμως να αντιμετωπίζει άμεσο και αυξημένο κίνδυνο. Όμως η φύση δεν προειδοποιεί πάντα. Η επιστήμη μπορεί να προσφέρει ένδειξη κινδύνου — όχι πρόβλεψη με ακρίβεια. Και εκεί ακριβώς έγκειται η σημασία της ετοιμότητας.
Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο εντοπισμός ενεργών ρηγμάτων, η παρακολούθηση των μικροσεισμών και η γεωδυναμική χαρτογράφηση της περιοχής πρέπει να συνδυάζονται με εκπαίδευση του πληθυσμού και προληπτικά μέτρα. Η γνώση σώζει — κι όταν αυτή βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα, γίνεται ακόμα πιο ισχυρό εργαλείο.
Η Μεσσηνία έχει τη γνώση, έχει τα δεδομένα — τώρα είναι η ώρα να τα αξιοποιήσει σωστά.