Η ουσιαστική στήριξη -θεσμική και οικονομική– της αστικής συγκοινωνίας στην Περιφέρεια αποτελεί την κύρια, τη βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων κυκλοφορίας και στάθμευσης στις περιφερειακές πόλεις.
Ο πολλαπλασιασμός των οχημάτων ιδιωτικής χρήσης, η έλλειψη δημοσίου χώρου για την εξυπηρέτησής τους, η αστυφιλία και η συγκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων και των δημόσιων υπηρεσιών στα μεγάλα αστικά κέντρα της ελληνικής περιφέρειας, έχουν αναδείξει το κυκλοφοριακό ως το μείζον πρόβλημα.
Ακούγεται και ορθά πως η κυκλοφοριακή μελέτη αποτελεί λύση στο πρόβλημα. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι. Κι αυτό, γιατί επιβάλλεται να προηγείται η διακηρυγμένη και σταθερή πολιτική βούληση από τις δημοτικές αρχές, που να καταδεικνύει διάθεση σύγκρουσης με νοοτροπίες και συμφέροντα, όπως και αποφασιστικότητα ανάληψης του βέβαιου αλλά προσωρινού πολιτικού κόστους. Ως παράδειγμα, οι πεζοδρομήσεις, οι ποδηλατόδρομοι, οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας με αποκλεισμό των Ε.Ι.Χ, η σοβαρή αστυνόμευση, το εύρος και το τιμολόγιο στην ελεγχόμενη στάθμευση, τα ωράρια αποκομιδής απορριμμάτων ή εκφορτώσεων, όπως και κυρίως η λειτουργία της αστικής συγκοινωνίας, αποτελούν τα πολύτιμα δεδομένα, που πρέπει να τεθούν ως πολιτική βούληση υπόψη του μελετητή. Διαφορετικά, η όποια μελέτη θα δείχνει ότι υπήρξε δήθεν ανταπόκριση σε μια καθολική απαίτηση, αλλά θα μείνει ανεφάρμοστη και αρχειοθετημένη.
Η εμπειρία με οδηγεί στη διαπίστωση πως η λειτουργία της αστικής συγκοινωνίας, με σύγχρονα λεωφορεία και οπωσδήποτε με συχνές διελεύσεις, αποτελεί τη βασική προϋπόθεση, τον κύριο πυλώνα για την αντιμετώπιση των ζητημάτων κυκλοφορίας και στάθμευσης στα αστικά κέντρα της περιφέρειας. Δεν “ανακαλύπτουμε τον τροχό’’. Αυτό συμβαίνει παντού, όπου το βασικό εργαλείο αντιμετώπισης του κυκλοφοριακού προβλήματος αποτελούν βέβαια ο περιορισμός των Ε.Ι.Χ, η ελεγχόμενη στάθμευση, αλλά κυριότατα η ενίσχυση και ο συνεχής εκσυγχρονισμός των μέσων μαζικής μεταφοράς.
Όμως, λυπάμαι για τη διαπίστωση ότι οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται, χρηματοδοτούν και εκσυγχρονίζουν μόνο τις αστικές συγκοινωνίες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αδιαφορώντας ουσιαστικά για τα κυκλοφοριακά προβλήματα των περιφερειακών πόλεων, όπου επικρατεί το γνωστό κομφούζιο.
Είμαι βέβαιος πως με την εκδήλωση ουσιαστικού κυβερνητικού ενδιαφέροντος, κυρίως στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου και την ελκυστική χρηματοδότηση για την ανανέωση του στόλου με ηλεκτρικά, σύγχρονα και ευέλικτα λεωφορεία, θα υπάρξει θετική εξέλιξη. Ως εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου εννοώ την επιβεβλημένη συνεργασία αστικών και υπεραστικών ΚΤΕΛ, τη δυνατότητα χρηματοδότησης από την αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ βαθμού των άγονων γραμμών και οπωσδήποτε την οικονομική συμβολή στη βελτίωση της συχνότητας των αστικών δρομολογίων. Ακόμα, η ρητή υποχρέωση των Δήμων να διατίθεται το σύνολο των εισπράξεων, από την ελεγχόμενη στάθμευση και τα πρόστιμα, για τη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών και μόνο αποτελεί πλέον αναγκαιότητα.
Προφανώς, οι αστικοί δήμοι μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο, με παρεμβάσεις στην πολιτική εισιτηρίου, όπως π.χ. την παροχή δωρεάν εισιτηρίων για ηλικιωμένους, ανάπηρους ή άνεργους, πάντοτε βέβαια σε συνεννόηση με τον συγκοινωνιακό φορέα και οπωσδήποτε με φροντίδα για την ασφάλεια στα δρομολόγια, μαζί με την ενίσχυση της συχνότητας τους.
Κλείνοντας, θεωρώ πως η βασική αιτία του κυκλοφοριακού προβλήματος στα αστικά κέντρα της περιφέρειας δεν είναι η νοοτροπία, το “βόλεμα” ή οικονομικοί λόγοι. Την κύρια αιτία συναποτελούν το ξεπερασμένο θεσμικό πλαίσιο, η έλλειψη ορθολογικού σχεδιασμού και στρατηγικής και, προφανώς, η απουσία πολιτικής για συνεργασία και ουσιαστική στήριξη στα αστικά μέσα μαζικής μεταφοράς. Ας τα έχουμε υπόψη μας…
pan.e.nikas@gmail.com
