Νέδοντας, μια ιστορία συνυφασμένη με την ιστορία εξέλιξης της Καλαμάτας, με τους ανθρώπους της να επιδίδονται σε μια γιγάντια προσπάθεια να «τιθασεύουν» τη φύση και να την «οριοθετήσουν» στους σχεδιασμούς τους. Αυτό απαιτούσε μια βίαιη επέμβαση στη φύση, η οποία τελικά (… και μέχρι τώρα) υπέκυψε αλλά πάντα κρατάει το «θυμό» της που μπορεί να εκδηλωθεί καταστροφικά. Από την άποψη αυτή, σημαντικό ρόλο έπαιξε μια μελέτη που παρουσιάστηκε το Νοέμβριο του 1984 από τον τότε δήμαρχο Σταύρο Μπένο. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να υπάρχει στα αρχεία του δήμου, το βέβαιο είναι ότι οι κατευθυντήριες γραμμές της αποτυπώθηκαν σε ένα άρθρο στην «Ελευθερία». Μάλιστα παρότι τότε δούλευα στο «Ριζοσπάστη», ήμουν ο συντάκτης της παρουσίασης καθώς η επιδίωξη ήταν να γίνουν γνωστές οι ρυθμίσεις. Άλλες εποχές, άλλες αντιλήψεις, αποτυπώνονται στην πρόταση η οποία περιλαμβάνει στοιχεία τα οποία υλοποιήθηκαν πολλές φορές σε απόσταση. Αλλα που απορρίφθηκαν από τη ζωή και τους… σεισμούς. Και άλλα που παραμένουν ακόμη ως επιδίωξη παρότι τροποποιημένα. Ως εκ τούτου, θα είχε ενδιαφέρον να παρουσιάζαμε το πώς σκεφτόταν η πόλη μέσω της δημοτικής αρχής, πριν από μισό αιώνα. Τότε που πασχίζαμε να την αλλάξουμε προς το καλύτερο, μέσα σε ένα πλέγμα κυρίαρχων αντιλήψεων. Ο καθένας διαβάζει και κρίνει «εκ του ασφαλούς» μετά από 51 χρόνια.
*
«Η ζώνη Νέδοντα είναι ο δεύτερος άξονας που καλείται με την ανάπτυξή του, να συμβάλει στην αναμόρφωση της πόλης. Στον άλλο άξονα από το λιμάνι μέχρι το ιστορικό κέντρο της πόλης, ήδη έχουν τοποθετηθεί συγκεκριμένες λειτουργίες που βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής τους (πάρκο ΟΣΕ. Δημοτικό Θέατρο, Πνευματικό Κέντρο κλπ.). Σύμφωνα με τους μελετητές, η ζώνη Νέδοντα είναι "στρατηγικά τοποθετημένη σε ζωτικές περιοχές της πόλης". Οι προτάσεις για την ανάπτυξή της στηρίζονται στο γεγονός ότι είναι η μοναδική ζώνη που ανήκει στο Δήμο και στην άποψη ότι «ένα ποτάμι που περνάει μέσα από μια πόλη πρέπει να αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της δομής του. Συχνά το ποτάμι αυτό εξακολουθεί και σήμερα να είναι άξονας ζωής του κέντρου της πόλης ή ολόκληρης της πόλης, η πιο γραφική ζώνη περιπάτου και παραμονής κατοίκων και επισκεπτών». Αυτές οι σκέψεις παράλληλα με την εξέταση μιάς σειράς παραγόντων, οδηγούν στη «γενική ιδέα της προμελέτης»: "Στηρίζεται στην επιθυμία, παράλληλα με την διατήρηση για τους κατοίκους της ζώνης του χειμάρρου σαν ζώνης πρασίνου του Νέδοντα, από βορρά προς νότο (με τρόπο να μην εξαφανιστεί η ιστορική μνήμη) να υπάρξουν και τμήματα της σημερινής κοίτης τα οποία να μείνουν ακάλυπτα για πάντα συμπληρώνοντας την όλη εντύπωση".
Αυτή η ιδέα στο πεδίο της πρακτικής εφαρμογής στηρίζεται στην εκτίμηση ότι "οι ανάγκες που δεν υπάρχουν σήμερα μπορούν πιθανότατα να υπάρχουν αύριο ή μεθαύριο. Ετσι η προμελέτη χωρίζεται σε κομμάτια που η κατασκευή τους θα προχωράει ανάλογα με τις δυνατότητες που δημιουργούνται, αλλά και τις αναγκαίες επιχορηγήσεις".
*
Πριν περάσει κανείς στην παρουσίαση των επιμέρους τμημάτων της προμελέτης πρέπει να αναφερθεί σε μια «τολμηρή» άποψη που αναπτύσσουν οι μελετητές: στην κατάργηση της σημερινής οδού Νέδοντος σαν κυκλοφοριακής αρτηρίας. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι "γίνεται η επιλογή για χρησιμοποίηση της δυτικής όχθης Νέδοντα για την αρτηριακή κυκλοφορία, ενώ στην ανατολική όχθη δίνεται προτεραιότητα στην κυκλοφορία πεζών ή με τραμάκι". Παράλληλα προβλέπει την τμηματική μόνο παραχώρηση της ανατολικής όχθης για την κυκλοφορία των λεωφορείων και την εξυπηρέτηση της τοπικής κυκλοφορίας.
Ετσι στο μέλλον με βάση την προμελέτη: Για τη σημερινή Αρτέμιδος προβλέπεται να αποτελέσει τη βασική κυκλοφοριακή αρτηρία με δύο λωρίδες κυκλοφορίας για κάθε κατεύθυνση. Για τη Νέδοντος εκτιμάται ότι «υπάρχει ευνοϊκό πλαίσιο για τραμάκι». Επικαλούμενοι οι μελετητές την ευρωπαϊκή πείρα για την χρησιμότητά του, προτείνουν την διαδρομή από τη νέα αγορά μέχρι και τον σιδηροδρομικό σταθμό και από κει συνένωσή του με την γραμμή που προβλέπεται να δημιουργηθεί με βάση την μελέτη για το πάρκο του ΟΣΕ. Αυτό πάντα στην φάση ολοκλήρωσης της διαμόρφωσης της ζώνης, αφού απαιτούνται μια σειρά έργα που φτάνουν μέχρι την αλλαγή του κυκλοφοριακού άξονα της παραλίας (μεταφορά του στην Κρήτης).
Αυτή η άποψη για το Νέδοντα πλουτίζεται με πρωτότυπες ιδέες, όπως είναι η διαμόρφωση της πλατείας δημαρχείου με τρόπο ώστε να αποτελεί αυτή το χώρο επικοινωνίας της δημοτικής αρχής με τους πολίτες.
 
*
Η προμελέτη χωρίζει σε 22 κομμάτια την μήκους 5 χιλιομέτρων ζώνη του Νέδοντα, πάνω στα οποία τοποθετούνται δεκάδες λειτουργίες από δάσος (στο βορειότερο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το λατομείο Μπάκα) μέχρι αεροπλάνο-μουσείο (που όπως αναφέρει η μελέτη έχει προσφερθεί στον Δήμο).
Η αναλυτική παρουσίαση αυτών των κομματιών και των λειτουργιών τους, και ίσως δύσκολη είναι και κουραστική. Γι’ αυτό και κρίναμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε τις σημαντικότερες απ’ αυτές, δίνοντας παράλληλα το "κομπολόι" όπως χαρακτηρίζεται που αποτελούν οι υπόλοιπες μεταξύ τους.
Από το λατομείο Μπάκα μέχρι τον Σκοπευτικό Ομιλο προβλέπεται η δημιουργία δάσους που μελλοντικά θα επεκταθεί στο σημερινό πεδίο βολής, όπου τοποθετούνται αθλητικές εγκαταστάσεις και χώροι πολιτισμού και αναψυχής.
Νοτιότερα τοποθετείται το κεντρικό νεκροταφείο, δεξιά και αριστερά του ποταμού με γέφυρες που επιτρέπουν την επικοινωνία. Πλαισιώνεται από τους απαραίτητους χώρους όπως για ανθοπωλεία και πιάτσες ταξί, ενώ προβλέπεται η κατάλληλη διαμόρφωση της κοίτης ώστε να αποφευχθεί περίπτωση μόλυνσης  από διηθήσεις στους τάφους.
Προχωρώντας νότια συναντάμε το «δημοτικό κέντρο στάθμευσης και εξυπηρέτησης μεγάλων οχημάτων». Ο χώρος προβλέπεται να εξοπλιστεί με τις κατάλληλες λειτουργίες ώστε να εξυπηρετούνται οι εργαζόμενοι, τα οχήματα του Δήμου και τα λεωφορεία των ΚΤΕΛ. Η μελέτη σημειώνει ότι η αρχική της πρόταση για δημιουργία δημοτικού πρατηρίου βενζίνης σ’ αυτό το χώρο δεν υιοθετήθηκε από την δημοτική αρχή και προτείνει την επανεξέτασή της. Ακόμη για εφαρμογή της πρότασης χρειάζεται η κάλυψη του ποταμού σε αυτό το σημείο με ειδικά ενισχυμένες πλάκες.
Λίγο χαμηλότερα ακολουθεί το δημοτικό άλσος στην γέφυρα της Αλαγονίας σε μια έκταση 34 στρεμμάτων χωρίς την κάλυψη του ποταμού.
Στην γέφυρα της Αλαγονίας και στο βόρειο τμήμα της ανατολικής όχθης τοποθετείται το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης. αφού γίνουν οι κατάλληλες προσαρμογές του σχεδίου.
Ακολουθεί η δημοτική αγορά και η πρόταση για τον σταθμό των λεωφορείων του ΚΤΕΛ που θα αναφερθούμε αναλυτικότερα σε άλλο σημείο, λόγω του ειδικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει.
Λίγο πιο κάτω στην περιοχή που γειτονεύει με την παλιά πόλη, γίνεται η πρόταση να "θυσιαστεί" για τη στάθμευση των οχημάτων και η δημιουργία στο χώρο της παλιάς αγοράς μιας πλατείας πρασίνου.
Ακολουθεί το πάρκο και η πλατεία δημαρχείου που προτείνεται να δημιουργηθεί σαν ημικύκλιο με κέντρο το μπαλκόνι του δημαρχείου. Για να λειτουργήσει η πρόταση υπάρχει ανάγκη δημιουργίας λόφων με πυκνή βλάστηση προς το μέρος της Αρτέμιδος. Ακόμη χρειάζεται ο τεχνικός εξοπλισμός της παιδικής χαράς και του αναψυκτηρίου.
Νοτιότερα στον ήδη υπάρχοντα χώρο του πάρκινγκ προτείνεται η ανάπτυξή του με την αξιοποίηση του χώρου που σκεπάζεται, και τη δημιουργία χώρου πρασίνου με επίκεντρο τα αιωνόβια πλατάνια. Σημείο τριβής ίσως, η πρόταση για δημοτικό πρατήριο βενζίνης.
Κάτω από τη γέφυρα του σιδηροδρομικού σταθμού δημιουργείται χώρος για να φιλοξενεί εποχιακές χρήσεις, όπως είναι τα φεστιβάλ νεολαίας, ανθεστήρια, λούνα παρκ κλπ. Η λύση αυτή προϋποθέτει κάλυψη του ποταμού ώστε να δημιουργηθούν και εγκαταστάσεις που θα χρησιμοποιούνται για αθλητικούς σκοπούς.
Ακολουθούν τρεις χώροι οργανωμένου πρασίνου και εγκαταστάσεων τένις. Οι χώροι πρασίνου προβλέπεται να φιλοξενούν διαφορετικές λειτουργίες με τρόπο ώστε να ικανοποιούνται και οι ανάγκες των διαφορετικών ηλικιών.
Στο ύψος της οδού Ευαγγελιστρίας αυτή η εναλλαγή διακόπτεται γιατί παρεμβάλλεται το αντλιοστάσιο ακαθάρτων της αποχέτευσης και συνεχίζεται με ειδική πρόταση για πράσινο στις εκβολές του Νέδοντα: Στα 18 στρέμματα που καλύπτει, προτείνεται να παρθούν υπ’ όψη οι ιδιομορφίες της περιοχής με δεδομένο ότι εκεί κοντά δημιουργούνται η μαρίνα και το κέντρο γειτονιάς της Δυτικής Παραλίας.
Αυτή μπορούμε να πούμε ότι είναι συνοπτικά η ιδέα για την ζώνη του Νέδοντα. Μια ιδέα φιλόδοξη και τολμηρή που προβλέπεται με την εφαρμογή της να προκαλέσει κι’ αντιδράσεις αλλά συνολικά να αλλάξει την μορφή της πόλης. Η συνέχεια στο δημοτικό συμβούλιο και τις χρηματοδοτήσεις.
*
Ιδιαίτερα φαίνεται να απασχολεί τους μελετητές η θέση που θα εγκατασταθεί το ΚΤΕΛ. Στην προμελέτη γίνεται διερεύνηση των πλεονεκτημάτων – μειονεκτημάτων που παρουσιάζουν τρεις περιοχές: μια θέση είναι αυτή πάνω από τη νέα δημοτική αγορά, εκεί που προβλέπεται να δημιουργηθεί δημοτικό άλσος και μνημείο εθνικής αντίστασης. Η δεύτερη είναι ανάμεσα στη γέφυρα του Μπενάκη και στη νέα δημοτική αγορά. Και η Τρίτη θέση είναι αυτή κάτω από την γέφυρα σιδηροδρομικού σταθμού που προγραμματίζεται ο ελεύθερος χώρος για εποχιακές χρήσεις.
Αφού αποκλείεται η λύση να μεταφερθεί το ΚΤΕΛ στον ιδιόκτητο χώρο του λόγω της μικρής επιφανείας που διαθέτει και του σημείου που βρίσκεται, για την τελική πρόταση εξετάζονται πέντε παράγοντες:
1. Η ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών πρόσβασης από τον σταθμό σε αυτούς που χρησιμοποιούν τα υπεραστικά λεωφορεία. Το κριτήριο αυτό αντιμετωπίζεται με δύο παραμέτρους α) η θέση του ΚΤΕΛ σε σχέση με το κέντρο βάρους της κατοικίας στην Καλαμάτα, β) η θέση του ΚΤΕΛ σε σχέση με το κέντρο βάρους των υπηρεσιών (εμπορικών, διοικητικών κλπ.) που εξυπηρετεί τις ανάγκες των επιβατών.
2.   Η κυκλοφοριακή εξυπηρέτηση των λεωφορείων και ο βαθμός επιβάρυνσης του κυκλοφοριακού δικτύου Καλαμάτας.
3.   Η εξασφάλιση του κατάλληλου οικοπέδου από τον φορέα.
4.   Η επίδραση του σταθμού των ΚΤΕΛ στην περιοχή της πόλης που θα εγκατασταθεί και παράλληλα η εξυπηρέτηση αυτών που χρησιμοποιούν τα υπεραστικά λεωφορεία από την περιοχή της πόλης γύρω από τον σταθμό.
5.   Η ανάγκη του συγκεκριμένου χώρου για άλλη χρήσιμη λειτουργία της πόλης.
Μετά την εξέταση αυτών των παραγόντων οι μελετητές καταλήγουν στην άποψη να τοποθετηθεί ο σταθμός του ΚΤΕΛ σε σκεπασμένο χώρο πάνω από το Νέδοντα ανάμεσα στη γέφυρα Μπενάκη και την νέα αγορά».