Η έκθεση «Πρίγκιπες της Πύλου – Θησαυροί της Εποχής του Χαλκού από τη Μεσσηνία», που φιλοξενήθηκε με μεγάλη επιτυχία στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας και προσέλκυσε περισσότερους από 16.000 επισκέπτες, ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου παρουσιάζεται στο Getty Villa Museum του Λος Αντζελες. Η νέα έκθεση του φημισμένου μουσείου, με τίτλο «The Kingdom of Pylos: Warrior-Princes of Ancient Greece», έκανε πρεμιέρα με λαμπρή τελετή εγκαινίων, καθώς συνέπεσε με την επαναλειτουργία του Getty Villa μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στα Pacific Palisades. Η έκθεση, που ήδη έχει λάβει πολύ θετικές κριτικές, θα παραμείνει στο Λος Αντζελες έως τις 12 Ιανουαρίου 2026.
Η έκθεση, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά εκτός Ελλάδας, υλοποιήθηκε χάρη στη συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι. Είναι επίσης η πρώτη έκθεση στη Βόρεια Αμερική αφιερωμένη στον Μυκηναϊκό πολιτισμό, με 234 εκθέματα τέχνης από τη Μεσσηνία, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της μυκηναϊκής κοινότητας κατά την Υστεροελλαδική περίοδο (1700-1070 π.Χ.). Η πραγματοποίηση της έκθεσης οφείλεται στον ενθουσιασμό και στη διορατικότητα της επιμελήτριας Αρχαιοτήτων του Getty Museum, Dr. Claire Lyons.
Στην «Ιλιάδα» και στην «Οδύσσεια», ο Ομηρος αναφέρεται στο παλάτι του Βασιλιά Νέστορα, έναν από τους ηγέτες του Τρωικού Πολέμου, που φημιζόταν για τη στωικότητα και τη σοφή βούλησή του. Πολλοί είχαν προσπαθήσει να το ανακαλύψουν χωρίς αποτέλεσμα, μέχρι το 1939, όταν ο Αμερικανός αρχαιολόγος Carl Blegen και ο Έλληνας Κωνσταντίνος Κουρουνιώτης ανακάλυψαν το παλάτι αρκετά χιλιόμετρα μακριά από τη σημερινή Πύλο, το οποίο θεωρείται σήμερα το πιο καλοδιατηρημένο της επικράτειας.
Η έκθεση παρουσιάζεται σε τέσσερα τμήματα, τα οποία εντυπωσιάζουν με την εκλεπτυσμένη αισθητική, τον προχωρημένο μηχανικό σχεδιασμό και, φυσικά, τα έργα τέχνης που έκαναν τον Μυκηναϊκό πολιτισμό κυρίαρχη πολιτική και πολιτιστική δύναμη στο Ανατολικό Αιγαίο. Αξίζει να επισημάνουμε ότι ο Μυκηναϊκός πολιτισμός ήταν βαθιά επηρεασμένος από τον Μινωικό, με παραλληλισμούς σε όλες τις πτυχές του.
Το πρώτο τμήμα είναι αφιερωμένο στο Παλάτι του Νέστορα, ένα τεράστιο κτίσμα που αποτελούνταν από τέσσερα κτίρια και περιλάμβανε 105 δωμάτια! Κοντά στην είσοδο βρέθηκαν πήλινες πλάκες με Γραμμική Β, που αποτελούσε εξέλιξη της μινωικής Γραμμικής Α — οι αρχαιότερες μορφές ελληνικής γραφής.
Το δεύτερο τμήμα της έκθεσης, με την ονομασία «The Grave of the Griffin Warrior», περιλαμβάνει ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα αυτού του αιώνα. Το 2015, κοντά στο Παλάτι του Νέστορα, οι αρχαιολόγοι Sharon R. Stocker και Jack L. Davis από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι ανακάλυψαν σε ένα πέτρινο φρεάτιο τα λείψανα ενός Μυκηναίου πολεμιστή που έζησε γύρω στα 1450 π.Χ.
Οι αρχαιολόγοι επικοινώνησαν με το Getty και το 2016 ήρθαν στο Λος Αντζελες για να παρουσιάσουν τα ευρήματά τους. Η Lyons, ενθουσιασμένη από την παρουσίαση, αποφάσισε να φέρει την έκθεση στο Getty. Έτσι, το 2021 ξεκίνησε μια πολύχρονη και επίμονη προσπάθεια για τη μεταφορά της έκθεσης, η οποία μέχρι τότε είχε παρουσιαστεί μόνο στην Καλαμάτα.
Τη μεγαλύτερη συμβολή στην έκθεση είχε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, που πρόσφερε 220 από τα 234 εκθέματα. Η προϊσταμένη της Εφορείας δρ Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά συνεργάστηκε στενά με τη Lyons καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας. Η Dr. Claire Lyons μίλησε με τα καλύτερα λόγια για τη συνεργασία που είχε με τις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες και τους αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι: «Η συνεργασία μου με όλους τους συντελεστές ήταν τέλεια. Δεν θα μπορούσα να είχα καλύτερους συνεργάτες», ανέφερε.
Στο επίκεντρο της έκθεσης είναι ο «Σφραγιδόλιθος της Πύλου» (Pylos Combat Agate), ένας επιχρυσωμένος λίθος της Μυκηναϊκής περιόδου, πιθανότατα κατασκευασμένος στην υστερομινωική Κρήτη. Είναι χαραγμένος με εξαιρετική λεπτομέρεια και απεικονίζει έναν πολεμιστή με μακριά μαλλιά να υποτάσσει έναν αντίπαλο, ενώ ένας άλλος κείται νεκρός στο έδαφος. Η τεχνική χαρακτικής είναι τόσο λεπτομερής που θα αποτελέσει θέμα ειδικής διάλεξης στο Getty τον Οκτώβριο. Μετά τη διάλεξη, ο Άκης Γκούμας, ειδικός στη μυκηναϊκή γλυπτική και χαρακτική, θα πραγματοποιήσει επίδειξη με τίτλο «Artist-at-Work: Ancient Jewelry Making», παρουσιάζοντας τα βασικά βήματα της τεχνικής των Μυκηναίων.
Η έκθεση παρουσιάζει επίσης τους «Θολωτούς Τάφους της Πύλου» (Tholos Tombs of Pylos), η κατασκευή των οποίων θεωρείται ότι είναι επηρεασμένη από τον Μινωικό πολιτισμό. Οι τάφοι προορίζονταν για επιφανείς οικογένειες και ήταν γεμάτοι με ακριβά χειροποίητα αντικείμενα και κοσμήματα. Η έκθεση, που ήδη έχει λάβει πολύ θετικές κριτικές, θα παραμείνει στο Λος Aντζελες μέχρι τις 12 Ιανουαρίου 2026.
*Ο Βασίλης Παπουτσής σπούδασε Μedia Μanagement -δηλαδή κινηματογράφο, τηλεόραση και σενάριο- στο Πανεπιστήμιο του CSUN στο Λος Αντζελες. Εχει αρθρογραφήσει στα μεγαλύτερα ελληνοαμερικανικά έντυπα, καλύπτοντας θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος, ενώ έχει ασχοληθεί και με το πολιτικό και το πολιτιστικό ρεπορτάζ. Του αρέσει επίσης να φωτογραφίζει τις διάφορες περιοχές της πόλης του Λος Αντζελες και να περπατάει στην όμορφη παραλία της Σάντα Μόνικα.
(*Φωτογραφίες του Μουσείου J. Paul Getty)
