Ο ελληνικός τουρισμός παρουσιάζει εντυπωσιακά νούμερα τα τελευταία χρόνια. Έσοδα δισεκατομμυρίων, εκατοντάδες χιλιάδες αφίξεις, πληρότητες στα ύψη. Όμως, πίσω από τα λαμπερά πρωτοσέλιδα και τις θετικές στατιστικές, υπάρχει μια λιγότερο προβεβλημένη πραγματικότητα που αφορά την καθαρή κερδοφορία των επιχειρήσεων και αξίζει να αναδειχθεί.

Η εντυπωσιακή εικόνα των εσόδων

Το 2024 ο ξενοδοχειακός κλάδος στην Ελλάδα πέτυχε εξαιρετικά αποτελέσματα σε επίπεδο εσόδων. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία:

• Τα συνολικά έσοδα ξεπέρασαν τα 11,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
• Ο τομέας συνέβαλε κατά 5,9% στο ΑΕΠ της χώρας.
• Υποστηρίχθηκαν πάνω από 000 θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα.
• Ο κύκλος εργασιών σημείωσε αύξηση 8,8% σε σχέση με το 2023.

Η Ελλάδα επιβεβαίωσε για ακόμα μία χρονιά τη δυναμική της ως κορυφαίος τουριστικός προορισμός. Όμως, η εικόνα αυτή είναι μονόπλευρη αν δεν δούμε τι πραγματικά αποκομίζουν οι επιχειρηματίες του τουρισμού στο τέλος της σεζόν.

Η σκληρή πραγματικότητα των λειτουργικών εξόδων

Η λειτουργία μιας τουριστικής μονάδας δεν εξαντλείται στην υποδοχή των επισκεπτών. Αντιθέτως, προϋποθέτει καθημερινή διαχείριση εξόδων, οργάνωση προσωπικού, τήρηση κανονισμών και αντιμετώπιση συνεχών μεταβλητών. Τα στοιχεία δείχνουν ότι:

• 85% έως 95% των εσόδων δαπανώνται σε λειτουργικά κόστη.
• Το καθαρό κέρδος κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 5% και 15%, ανάλογα με το είδος και την τοποθεσία της επιχείρησης.

Αναλυτικά τα κύρια έξοδα:

• Προσωπικό: 27,8%. Η ανάγκη για επαρκή και έμπειρη στελέχωση παραμένει καθοριστική.
• Ενέργεια: 10-15%. Με τις τιμές να αυξάνονται τα τελευταία χρόνια, ειδικά σε μονάδες με υψηλές απαιτήσεις θέρμανσης, ψύξης και πισίνες.
• Προμήθειες (τρόφιμα, αναλώσιμα, καθαριστικά): 15-20%.
• Συντήρηση υποδομών: 9%. Η διαρκής φθορά απαιτεί συνεχείς επισκευές και αναβαθμίσεις.
• Μάρκετινγκ και διαφήμιση: 8-12%, ιδιαίτερα όταν η επιχείρηση βασίζεται σε απευθείας κρατήσεις.
• Φόροι, δημοτικά τέλη και υποχρεώσεις: 8-12%.
• Διοικητικά έξοδα: 5-8%.
• Απρόβλεπτα: 3-5%, που αφορούν βλάβες, ακυρώσεις, κυρώσεις ή έκτακτες ανάγκες.

Το πραγματικό καθαρό κέρδος ενός ξενοδόχου

Ακόμη και σε μια καλή χρονιά, τα καθαρά κέρδη ενός ξενοδόχου μπορεί να είναι πολύ πιο χαμηλά απ’ ό,τι φαντάζεται κανείς. Παρότι ο συνολικός τζίρος της επιχείρησης φαίνεται εντυπωσιακός, το ποσό που τελικά μένει στον επιχειρηματία πριν από τη φορολογία μπορεί να είναι συγκρίσιμο με τον ετήσιο μισθό ενός καλά αμειβόμενου υπαλλήλου.

Με άλλα λόγια, ο ξενοδόχος, παρά τις μεγάλες ευθύνες, το καθημερινό άγχος και τις απαιτήσεις που έχει η λειτουργία μιας τουριστικής μονάδας, μπορεί στο τέλος της χρονιάς να βρεθεί με καθαρά κέρδη που δεν ανταποκρίνονται στο μέγεθος της προσπάθειας και της επένδυσής του.

Τι συμβαίνει και περιορίζεται το κέρδος

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που οδηγούν σε αυτή τη χαμηλή τελική απόδοση:

1. Εποχικότητα: Πολλά ξενοδοχεία λειτουργούν μόνο 4-5 μήνες το χρόνο, αλλά έχουν έξοδα 12 μηνών.
2. Ακριβό ενεργειακό κόστος: Η ενεργειακή κρίση δεν έπληξε μόνο τα νοικοκυριά, αλλά και τις επιχειρήσεις.
3. Αυξημένες προσδοκίες πελατών: Οι τουρίστες ζητούν πλέον εμπειρίες υψηλής ποιότητας, κάτι που απαιτεί επενδύσεις σε υποδομές, τεχνολογία και προσωπικό.
4. Υψηλή φορολογία: Ο ΦΠΑ, τα δημοτικά τέλη, οι εργοδοτικές εισφορές και άλλες επιβαρύνσεις δυσκολεύουν την αύξηση της καθαρής κερδοφορίας.
5. Ανταγωνισμός: Οι μεγάλες πλατφόρμες κρατήσεων (π.χ. Booking, Airbnb) απαιτούν προμήθειες 15-20%, ενώ πιέζουν τις τιμές μέσω του ανταγωνισμού.

Αναγκαία η στροφή στη βιωσιμότητα και την εξειδίκευση

Το ελληνικό τουριστικό μοντέλο χρειάζεται αναπροσαρμογή. Δεν αρκεί πλέον να βασίζεται στην ποσότητα  χρειάζεται ποιότητα, διαφοροποίηση και στρατηγική βιωσιμότητα.

Τι πρέπει να γίνει:

• Ενεργειακή αναβάθμιση των μονάδων (φωτοβολταϊκά, συστήματα εξοικονόμησης).
• Στροφή σε θεματικό ή εναλλακτικό τουρισμό (αγροτουρισμός, γαστρονομία, ευεξία).
• Εκπαίδευση και επανακατάρτιση προσωπικού.
• Αυτονομία από τις μεγάλες πλατφόρμες, μέσω δημιουργίας πιστών πελατών.
• Επενδύσεις σε τεχνολογία και εργαλεία διαχείρισης κόστους.

Η εμπειρία χωρών όπως η Πορτογαλία και η Κροατία δείχνει ότι οι μικρές τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να ευδοκιμήσουν όταν βασίζονται σε τοπική ταυτότητα, αυθεντικότητα και πράσινες πρακτικές.

Ο ελληνικός τουρισμός παραμένει δυναμικός και προσοδοφόρος για τη χώρα, αλλά οι επιχειρήσεις του κλάδου ιδίως οι μικρές και οικογενειακές παλεύουν καθημερινά για τη βιωσιμότητά τους. Πίσω από το φως του ήλιου και τη λάμψη των αριθμών, υπάρχουν επαγγελματίες που λειτουργούν στα όρια της απόδοσης, με κόστη που συνεχώς αυξάνονται και κέρδη που μένουν στάσιμα.                                                  Το μέλλον του τουρισμού δεν εξαρτάται μόνο από τους επισκέπτες. Εξαρτάται κυρίως από τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που τον στηρίζουν. Η βιωσιμότητα απαιτεί συμμαχία κράτους, τοπικής κοινωνίας και ιδιωτών. Ποιος στηρίζει τις τουριστικές επιχειρήσεις, πέρα από τον ιδιοκτήτη , η αλήθεια είναι πως το κράτος και η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλουν και μπορούν να παίξουν ενεργό ρόλο στη διατήρηση της βιωσιμότητας του κλάδου.   

Προτάσεις για τον ρόλο του κράτους ,  Μείωση της γραφειοκρατίας - Φορολογικά κίνητρα - Χρηματοδοτικά εργαλεία - Ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης - Υποστήριξη μικρών επιχειρήσεων .

Ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας και αυτοδιοίκησης , Διατήρηση της καθαριότητας και της εικόνας του τόπου - Ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας και τοπικών εκδηλώσεων, που αποτελούν μέρος της τουριστικής εμπειρίας - Διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος, με περιορισμό της αυθαίρετης δόμησης και έλεγχο της φέρουσας ικανότητας κάθε προορισμού - Συνεργασία με τους επιχειρηματίες για βιώσιμο τουριστικό σχεδιασμό - Προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού (ορεινός, αγροτουρισμός, γαστρονομία) για αποσυμφόρηση των κορεσμένων περιοχών. Η Ελλάδα έχει όλα τα φόντα να διατηρήσει την τουριστική της υπεροχή. Αλλά αυτό δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στον καλό καιρό και τις όμορφες παραλίες. Η πραγματική επένδυση πρέπει να γίνει στους ανθρώπους του τουρισμού με θεσμική στήριξη.                                                                                                                    Μόνο έτσι, το χαμόγελο του ξενοδόχου,  ή του ιδιοκτήτη ενοικιαζόμενων καταλυμάτων, θα είναι αληθινό  και όχι αποτέλεσμα εξάντλησης πίσω από ένα ταμείο με κέρδη που τελικά ,  δεν μένουν στην τσέπη του.