Τα σιδηροδρομικά ατυχήματα συνεχίζουν να συμβαίνουν στην ΕΕ, παρά την μείωσή τους που παρατηρήθηκε την εποχή της πανδημίας με τον περιορισμό της κινητικότητας. Στην χώρα μας δυστυχώς, η κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου είναι θλιβερή, και ειδικά σε ότι αφορά το  ηλεκτρονικό σύστημα κυκλοφορίας που θα μπορούσε να είχε αποσοβήσει τραγωδίες όπως αυτή στα Τέμπη.

Τα ακόλουθα στοιχεία της Eurostat θα μπορούσαν να τύχουν αντικείμενο επεξεργασίας ώστε να σχεδιαστούν οι ανάλογες προληπτικές τακτικές.

Δυστυχώς όμως δεν γίνεται έτσι και μόνο μετά από κάποιο σοβαρό ατύχημα ενεργοποιούνται οι υπηρεσίες ασφάλειας. Και ειδικά στην Ελλάδα.

Ας δούμε πως κατέγραψε η Στατιστική Υπηρεσία της ΕΚ τα σιδηροδρομικά ατυχήματα και τους θανάτους. Και μάλιστα τα στοιχεία είναι πολύ πρόσφατα, μόλις πριν από δύο χρόνια.

Το 2023 λοιπόν , αναφέρθηκαν συνολικά 1.567 σοβαρά σιδηροδρομικά ατυχήματα στην ΕΕ. Συνολικά, 841 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα ατυχήματα, ενώ άλλα 569 άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά.

Σε επίπεδο ΕΕ, ο αριθμός των θανάτων σε σιδηροδρομικά ατυχήματα μειώθηκε σταδιακά τα τελευταία 13 χρόνια, από 1.245 το 2010 σε 841 το 2023, σημειώνοντας μείωση κατά 32,4 %.

Περιορισμός μετακινήσεων κατά την πανδημία

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι από το 2019 έως το 2021, η μείωση των σιδηροδρομικών ατυχημάτων, των θανάτων και των σοβαρά τραυματιών συνέπεσε με την απότομη πτώση των σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών λόγω της πανδημίας COVID-19.

Η μεγάλη αύξηση της τηλεργασίας και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με τις συστάσεις για αποφυγή των μη αναγκαίων μετακινήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, συνέβαλε στη μείωση κατά σχεδόν το ήμισυ των σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών στην ΕE:

Με το τέλος των περιορισμών, η σιδηροδρομική κυκλοφορία αυξήθηκε σημαντικά, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει την αύξηση που παρατηρήθηκε στον αριθμό των ατυχημάτων και, κατά συνέπεια, στον αριθμό των θανάτων το 2023 σε σύγκριση με το 2021 (+23,1 %).

Οι αυτοκτονίες που συμβαίνουν στους σιδηροδρόμους αναφέρονται ξεχωριστά. Με συνολικά  2.371 καταγεγραμμένες περιπτώσεις το 2023, οι αυτοκτονίες υπερέβησαν τον αριθμό των θυμάτων που καταγράφηκαν σε σιδηροδρομικά ατυχήματα.

Η Eurostat δημοσιεύει τα στοιχεία που συλλέγει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ERA) στη δωρεάν βάση δεδομένων της.

Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύονται επίσης από τον ERA.

Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν σιδηρόδρομοι στις χώρες της ΕΕ Κύπρος και Μάλτα, ούτε στην Ισλανδία.

Σταθερός ο αριθμός των σιδηροδρομικών ατυχημάτων το 2023

-1 σιδηροδρομικό ατύχημα περισσότερο στην ΕΕ το 2023 σε σύγκριση με το 2022 (+0,1 %) -

Ο αριθμός των σοβαρών σιδηροδρομικών ατυχημάτων στην ΕΕ μειώθηκε σχεδόν συνεχώς μεταξύ 2010 και 2020, με μόνη εξαίρεση την απότομη αύξηση το 2014 (+6,7 %) και τη μικρή αύξηση το 2017 (+2,1 %).

Το 2021, ο αριθμός των σημαντικών ατυχημάτων αυξήθηκε κατά (+4,3 %) και  εκ νέου κατά 172 το 2022 σε σύγκριση με το 2021, φθάνοντας συνολικά τα 1 566 ατυχήματα (+12,3 %).

Η σιδηροδρομική ασφάλεια έχει γενικά βελτιωθεί στην ΕΕ, με 662 λιγότερα ατυχήματα το 2023 σε σύγκριση με το 2010, δηλαδή μείωση κατά 29,7%.

Μετά την απότομη αύξηση το 2014, η μείωση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος ήταν ιδιαίτερα σημαντική το 2015 (-12,8 %).

Η αύξηση των ατυχημάτων από το 2021 έως το 2023 αφορούσε όλες τις κατηγορίες ατυχημάτων, με εξαίρεση δύο: ο αριθμός των εκτροχιασμών μειώθηκε κατά -12,5 % σε 70 ατυχήματα το 2023 και των ατυχημάτων σε ισόπεδες διαβάσεις κατά -6,8 % σε 399.

Όλες οι άλλες κατηγορίες παρουσίασαν αύξηση: πυρκαγιές σε τροχαίο υλικό (+17,7 %), ατυχήματα με θύματα από τροχαίο υλικό σε κίνηση (εξαιρουμένων των αυτοκτονιών) (24,5 %) και συγκρούσεις (43,3 %) σε 139 ατυχήματα το 2023. Η κατηγορία «άλλα σημαντικά σιδηροδρομικά ατυχήματα» παρέμεινε σταθερή στα 96 ατυχήματα.

Τα στοιχεία για τα ατυχήματα στις χώρες της ΕΕ είναι συγκρίσιμα από το 2010 και μετά, μετά την εφαρμογή κοινών ορισμών σε όλες τις χώρες. Πριν από το 2010, το Βέλγιο, η Πολωνία και η Σλοβακία ανέφεραν γενικά όλα τα σιδηροδρομικά ατυχήματα και όχι μόνο τα σημαντικά.

Ως αποτέλεσμα, από το 2010 και μετά, ο αριθμός των ατυχημάτων σε διάφορες κατηγορίες ήταν χαμηλότερος σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Από τα αναλυτικά στοιχεία για το 2023 σχετικά με τα σημαντικά σιδηροδρομικά ατυχήματα, η μεγαλύτερη κατηγορία σε επίπεδο ΕΕ ήταν τα ατυχήματα με θύματα ανθρώπους που προκλήθηκαν από τροχαίο υλικό σε κίνηση, με843 καταγεγραμμένα ατυχήματα που αντιπροσωπεύουν το 54 % του συνόλου.

Συνήθως, τα ατυχήματα αυτά αφορούν άτομα που βρίσκονται στις σιδηροδρομικές γραμμές (μη εξουσιοδοτημένα άτομα ή καταπατητές) και χτυπιούνται από τρένο σε κίνηση.

Η άλλη κύρια κατηγορία είναι τα ατυχήματα σε ισόπεδες διαβάσεις, συμπεριλαμβανομένων των πεζών, με συνολικό αριθμό 399 ατυχημάτων το 2023 (25 % του συνόλου).

Μαζί, αυτές οι δύο κατηγορίες αντιπροσώπευαν το 79 % του συνολικού αριθμού σιδηροδρομικών ατυχημάτων στην ΕΕ.

Η Κομισιόν επενδύει στις μεταφορές

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε 94 έργα στον τομέα των μεταφορών που θα λάβουν ενωσιακές επιχορηγήσεις ύψους σχεδόν 2,8 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του Μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ).

Με τον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρόμων, των εσωτερικών πλωτών οδών και των θαλάσσιων διαδρομών μέσω του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), τα έργα όπως αναφέρεται σε σχετική πρόσφατη ανακοίνωση όχι μόνο θα συμβάλουν στην καλύτερη σύνδεση των ευρωπαϊκών περιφερειών και πόλεων (απ’ τον βορρά ως νότο κι απ’ την ανατολή ως τη δύση), αλλά θα καταστήσουν και την εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) πιο ανταγωνιστική και πιο ανθεκτική.

Η ευρωπαϊκή πράσινη μετάβαση  με τις σιδηροδρομικές μεταφορές

Οι σιδηροδρομικές μεταφορές θα λάβουν το μεγαλύτερο μερίδιο της χρηματοδότησης (77% του συνόλου) με επενδύσεις για σημαντικές αναβαθμίσεις των υποδομών σε ολόκληρο το κεντρικό δίκτυο ΔΕΔ-Μ και το εκτεταμένο δίκτυο, ιδίως στις χώρες συνοχής.

Σ’ αυτές περιλαμβάνεται η κατασκευή του Rail Baltica στην περιοχή της Βαλτικής και στην Πολωνία, καθώς και βελτιώσεις στην Ελλάδα και τη Σλοβακία.

Σιδηροδρομικές γραμμές υψηλής ταχύτητας θα αναπτυχθούν επίσης στην Τσεχία και την Πολωνία.

Επιπλέον, 46 έργα σε 11 κράτη μέλη —μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Σουηδία— θα θέσουν σε εφαρμογή το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS) σε αμαξοστοιχίες και τροχιές, βελτιώνοντας την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα των σιδηροδρόμων σε διασυνοριακό επίπεδο.

«Συνδέοντας την Ευρώπη»

Τα 94 έργα επιλέχθηκαν από ένα σύνολο 258 αιτήσεων οι οποίες υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσφατης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων που έκλεισε στις 21 Ιανουαρίου 2025.

Από την έναρξή του το 2014, ο Μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» έχει στηρίξει στον τομέα των μεταφορών 1.861 έργα (συμπεριλαμβανομένων των τελευταίων 94 έργων που επιλέχθηκαν), συνολικού ύψους 47,34 δισ. ευρώ.

zachfi64@gmail.com