Κυριακή, 29 Ιουνίου 2025 17:55

Το Βρωμονέρι

Γράφτηκε από τον

Το Βρωμονέρι

Από τον Γιάννη Α. Μπίρη

Το Βρωμονέρι είναι μικρός παραθαλάσσιος οικισμός κοντά στους Γαργαλιάνους Βρίσκεται νοτιότερα της Μαραθόπολης και του Διαλισκαριού και αποτελεί οικιστική θέση τουλάχιστον από τη Μέση Παλαιολιθική εποχή και τον άνθρωπο του Νεάντερταλ. Αυτή η χρήση πιστοποιείται από αρχαιολογικά ευρήματα και ειδικότερα από τα λίθινα εργαλεία που βρέθηκαν εκεί. Η εξέταση των ευρημάτων, τα χρονολόγησε από το 120.000 π.Χ. μέχρι το 47.000 π.Χ. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου.
Ο οικισμός του Βρωμονεριού, που σήμερα αποτελείται κυρίως από αγροικίες και εξοχικά, υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας. Παλιότερα ανήκε στην κοινότητα και αργότερα στον Δήμο Γαργαλιάνων.
Στον οικισμό υπάρχει ο Ιερός Ναός του Αγίου Φανουρίου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας και φυσικά εορτάζει στις 27 Αυγούστου. Το Βρωμονέρι είναι ιδιαίτερα γνωστό για την εξαιρετικής ομορφιάς παραλία του, το Λιμανάκι, καθώς επίσης και για τη θειούχο ιαματική πηγή του που ρέει υπόγεια προς στη θάλασσα. Η παραλία του χωρίζεται σε δυο μικρούς όρμους.
Ο πρώτος, το Λιμανάκι, προσφέρεται για κολύμβηση και είναι φυσικό και απάνεμο αλιευτικό καταφύγιο.Είναι μια σχεδόν ημικυκλική παραλία, με καθαρά νερά, ιδιαίτερα αγαπητή στις οικογένειες με μικρά παιδιά. Η παραλία έχει αρκετό πράσινο και στις άκρες της υπάρχουν βράχια για βουτιές και εξερευνήσεις. Από τις δυο πλευρές του υπάρχουν τσιμεντένιες σκάλες που κάνουν εύκολη την πρόσβαση στην παραλία. Η παραλία στο Λιμανάκι είναι κυρίως αμμουδερή. Το «Καραβούλι» και η «Τσούγκα» είναι δυο βραχώδεις «προορισμοί» για τους μικρούς και μεγάλους κολυμβητές, στη μέση και στην έξοδό του όρμου στην ανοιχτή θάλασσα, αντίστοιχα.
Ο δεύτερος ορμίσκος βρίσκεται στα νότια και σ’ αυτόν καταλήγουν υπόγεια, τα νερά από την ομώνυμη ιαματική πηγή του οικισμού, που αναβλύζει από τα πετρώματα. Ο βυθός σε αυτόν τον όρμο είναι βραχώδης και προσφέρεται κυρίως για ψάρεμα.
Φυσικά η ονομασία «Βρωμονέρι», προήλθε από την ιαματική πηγή, η οποία βρίσκεται δίπλα στον οικισμό. Είναι η σημαντικότερη θειούχα πηγή στη Μεσσηνία, με σταθερή θερμοκρασία 19,5 βαθμών Κελσίου. Παλαιότερα το νερό της θερμομεταλλικής πηγής χρησιμοποιούνταν για ποσιμοθεραπεία και λουτροθεραπεία ενώ η πηγή «Βρωμονέρι» έχει και επίσημα χαρακτηριστεί ως ιαματική. Πολλές γεωτρήσεις και πηγάδια της περιοχής, περιμετρικά της πηγής, έχουν κι αυτά θερμομεταλλικό νερό. Η πηγή κατά το παρελθόν ήταν εκμεταλλεύσιμη, και το νερό της διοχετευόταν σε πολυτελή λουτρική εγκατάσταση, η οποία όμως δεν λειτουργεί πλέον.
Σήμερα το νερό έχει «χαθεί» αφού δεν υπάρχει φροντίδα για την απρόσκοπτη πορεία του. Mια υπόγεια διαδρομή του κατέληγε παλιότερα και στο Λιμανάκι και ανάβλυζε σε μια μικρή επίγεια λεκάνη, περίπου στη μέση της ακτής του μικρού όρμου.
Κάποια καλοκαίρια, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και στις αρχές του ’70 και στο Βρωμονέρι η ζωή κυλούσε ήσυχα κι απλά. Απλά και όμορφα. Η καλλιέργεια της σταφίδας έστελνε πολλούς από τους Γαργαλιανιώτες στα κτήματά τους, για τον τρύγο και το μάζεμα της σταφίδας. Έμεναν σε αγροικίες, όσοι φυσικά διέθεταν, ενώ οι περισσότεροι βολεύονταν συνήθως στις «τραγατσούλες». Αυτές ήταν αυτοσχέδιες παράγκες με ξύλινο σκελετό, ντυμένες με φτέρη. Τις έστηναν στα χωράφια τους ή σε χωράφια συγγενών που είχαν πρόσβαση σε πηγάδια με νερό. Υπήρχε βέβαια και η ανάλογη πόρτα, φτιαγμένη κι αυτή με ξύλα, νάιλον και φτέρη, ένα-δυο μικρά παράθυρα και μικροί χώροι-δωμάτια στο εσωτερικό έδιναν ανέσεις στην υπαίθρια διαβίωση. Συνήθως ο ένας χώρος ήταν ένα πολύ μεγάλο υπερυψωμένο κρεβάτι, ο άλλος ήταν η «τραπεζαρία», στο βάθος η κουζίνα με τα αποθηκευμένα εφόδια και δίπλα της ακόμα ένας μικρός χώρος με ένα κρεβάτι. Αυτό ο τύπος των προσωρινών καταλυμάτων ήταν τόσο πολύ μελετημένος που θα μπορούσε να διεκδικήσει βραβεία λαϊκής αρχιτεκτονικής.
Όταν δεν υπήρχαν αγροτικές υποχρεώσεις (ξέφυλλος, τρύγος, τρίψιμο και μάζεμα της σταφίδας) όλοι έμεναν στη θέση τους για να σκεπάσουν τα αλώνια σε περίπτωση καλοκαιρινής μπόρας. Αυτές οι ημέρες της σχετικής ξενοιασιάς που έφερνε η καλοκαιρία, περνούσαν με κολύμπι στο κοντινό Λιμανάκι. Μικρές παρέες, φίλων και γειτόνων στα χτήματα, κατηφόριζαν στον δρόμο με τις πικροδάφνες και κολυμπούσαν μαζί συζητώντας προς την Τσούγκα και πιο έξω, στ’ ανοιχτά, για ν’ αγναντέψουν τους Γαργαλιάνους. Άλλες εποχές εμπιστοσύνης, φιλίας και εξωστρέφειας.
Από το 1991 μέχρι το 1995 ένα κλιμάκιο του Αμερικάνικου Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, με το πρόγραμμα Pylos Regional Archeological Project (PRAP), προχώρησε σε επιφανειακές αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή της δυτικής Μεσσηνίας και κυρίως της νότιας Τριφυλίας. Το πρόγραμμα αφορούσε μια διεπιστημονική, διαχρονική αρχαιολογική αποστολή και αποσκοπούσε στη διερεύνηση των προϊστορικών και ιστορικών οικισμών στην περιοχή, με επίκεντρο το Παλάτι στον Εγκλιανό, που ήταν σαφώς το διοικητικό κέντρο της περιοχής την Εποχή του Χαλκού. Το επιστημονικό πρόγραμμα χρησιμοποίησε τις τεχνικές της επιφανειακής αρχαιολογικής έρευνας, αλλά και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος. Ανάμεσα στα άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, στην περιοχή του Βρωμονεριού ανακαλύφθηκαν 124 λίθινα εργαλεία της παλαιολιθικής περιόδου.

Σήμερα το Βρωμονέρι περιμένει την αναγέννησή του. Η πηγή λόγω της εγκατάλειψης της έχει προσχωθεί από τα φερτά υλικά της θάλασσας και το «θερμομεταλλικό» νερό της αναμιγνύεται άσκοπα στον υδροφόρο ορίζοντα με αποτέλεσμα να «χάνεται» στη θάλασσα.