Άκρως σημαντική είναι  η σημασία της καθιερωμένης ημέρας κατά του καπνίσματος. Οι επιπτώσεις στην υγεία από το κάπνισμα είναι τεράστιες και τα θύματα από αυτό πολλαπλασιάζονται με τα χρόνια μιας και οι ασθένειες που προκαλεί, αφορά ολοένα και περισσότερα όργανα του ανθρώπινου σώματος.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια οι καμπάνιες κατά του καπνίσματος έχουν αυξηθεί, και οι φορείς Υγείας επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους τους σοβαρούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία. Ας δούμε τι αναφέρει επακριβώς ο Ιατρικός Σύλλογος Ηρακλείου για τις ασθένειες που προκαλεί το κάπνισμα.

Το κάπνισμα λοιπόν αποτελεί το αίτιο για τους περισσότερους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα διεθνώς, ενώ το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου και σε μη καπνιστές. Είναι η κύρια αιτία της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), ενώ επιδεινώνει το άσθμα στους ίδιους τους καπνιστές και στους παθητικούς.

Αποτελεί αίτιο σοβαρών προβλημάτων και στο καρδιαγγειακό σύστημα, όπως η αποφρακτική αρτηριοπάθεια, ηστεφανιαία νόσος, η υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία.

Όλα τα συστήματα του οργανισμού επηρεάζονται περισσότερο ή λιγότερο από τις τοξικές ουσίες που απελευθερώνονται από το κάπνισμα.

Στο νευρικό σύστημα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης όλων των μορφών της άνοιας και διπλασιάζει τον κίνδυνο για Alzheimer, ενώ αυξάνει κατά 50% το σχετικό κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Οι οφθαλμοί επηρεάζονται ιδίως σε καπνιστές που καπνίζουν >20 τσιγάρα / ημέρα με αυξημένο κίνδυνο γιακαταρράκτη, γλαύκωμα, εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, οπτική νευροπάθεια και οφθαλμοπάθεια.

Στο πεπτικό σύστημα αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για καρκίνο στομάχου ενώ ευθύνεται και γιαα αυξημένα ποσοστά ογκογένεσης κατά μήκος όλου του πεπτικού σωλήνα , το ήπαρ και το πάγκρεας.

Οι καπνιστές βιώνουν συχνότερα συμπτώματα από το ανώτερο πεπτικό τους σύστημα όπως κοιλιακό άλγος, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, δυσπεψία. Οι νυν-καπνιστές έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο του Crohn, ενώ όσοι συνεχίζουν και καπνίζουν μετά τη διάγνωσή της έχουν χειρότερη πρόγνωση με περισσότερα συμπτώματα, συχνότερες υποτροπές.

Στο ουροποιητικό σύστημα έχει αυξημένη συσχέτιση με τον καρκίνο της ουροδόχου κύστεως καθώς και του προστάτη, ενώ από το γεννητικό σύστημα σχετίζεται με στυτική δυσλειτουργία και υπογονιμότητα.

Η επίδραση στην πυκνότητα των οστών είναι αθροιστική με την αύξηση της ηλικίας. Οι γυναίκες καπνίστριες έχουν αυξημένη πιθανότητα για οστεοπενία και οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση.

Η έκπτωση των πνευματικών ικανοτήτων των καπνιστών, επιδρά αρνητικά στο ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων. Οι καπνιστές τείνουν να είναι λιγότερο υγιείς από τους μη καπνιστές ενώ το κάπνισμα επιδεινώνει τα υπάρχοντα προβλήματα υγείας.

Όλα αυτά γιατί ο καπνός του τσιγάρου εμπεριέχει πάνω από 4000 χημικές ουσίες με διαφορετικές ιδιότητες και επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό εκ των οποίων πολλές είναι καρκινογόνες.

Τα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα θα ήταν 90% λιγότερα εάν δεν υπήρχε το κάπνισμα. Η θνησιμότητα στον

πληθυσμό των καπνιστών είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτήν των μη καπνιστών και στοιχίζει τη ζωή περίπου 8 εκατομμυρίων ανθρώπων, συμπεριλαμβάνοντας και 1.2 εκατομμύρια θανάτων μη καπνιστών, που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε τσιγάρο που καπνίζεται αφαιρεί κατά μέσο όρο 5 λεπτά από τη ζωή.

Κάθε λεπτό ένας άνθρωπος πεθαίνει εξαιτίας του καπνίσματος και της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα. Έρευνα που διεξήχθη στις ΗΠΑ καταγράφτηκε ότι οι καπνιστές εργαζόμενοι απουσιάζουν από τον χώρο εργασίας τους κατά 4 έως 5 ημέρες ανά έτος, περισσότερο από τους μη καπνιστές συναδέλφους τους, επισκέπτονται τους ιατρούς 6 φορές περισσότερο και καταναλώνουν πιο πολλά φάρμακα.

Η 31η Μαΐου  έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος. Η ημέρα αυτή δίνει μία ευκαιρία ευαισθητοποίησης σχετικά με τις επιβλαβείς και θανατηφόρες επιπτώσεις της χρήσης και τηςέκθεσης στον καπνό.

Ιστορική αναδρομή

Ο καπνός ήταν άγνωστος στους Ευρωπαίους πριν την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου. Ο Κολόμβος περνώντας από την Κούβα παρατήρησε ιθαγενείς να τυλίγουν τα φύλλα ενός ντόπιου άγνωστου φυτού σε αυτοσχέδια σωληνάκια να τα ανάβουν και να εισπνέουν τον καπνό.

Ο Πεντρίγκο ντε Χέρεθ, μέλος της ομάδας που αποβιβάστηκε στο νησί, έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος καπνιστής που έφερε τη συνήθεια στην Ισπανία. Μέχρι τον 17ο αιώνα οι Ευρωπαίοι γνώριζαν τον καπνό ως ιαματικό βότανο.

Γρήγορα όμως το κάπνισμα εξελίχθηκε σε συνήθεια που απολάμβαναν όλοι.

Στην Ελλάδα έρχεται πρώτη φορά το 1570 από ένα τούρκο ονόματι Αραμπί.

Το 1604 ο βασιλιάς Ιάκωβος της Αγγλίας αποκήρυξε το κάπνισμα καθώς το θεωρούσε αποτρόπαια πράξη.

Ηγεμόνες και σε άλλα μέρη της γης έκαναν κατά καιρούς προσπάθειες να ελέγξουν τη χρήση του καπνού. Οι τσάροι της Δυναστείας των Ρωμανώφ θέσπισαν βαριές ποινές για την κατοχή, χρήση και πώληση του καπνού, όμως επί Μεγάλου Πέτρου το κάπνισμα έγινε πλέον “απαραίτητη συνήθεια”.

Η πιο βλαβερή και διαδεδομένη μορφή όμως του καπνού, το τσιγάρο, εμφανίζεται στα μέσα του 19ου αιώνα. Η “εφεύρεση” του το 1880 έδωσε ιλιγγιώδη αύξηση της παραγωγής και κατανάλωσης του καπνού. Σε λίγες δεκαετίες η πώληση των τσιγάρων αυξήθηκε από εκατομμύρια σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο 2ο Παγκόσμιο πόλεμο ενώ η κατάληψη της Ολλανδίας προκάλεσε πείνα, υπήρχαν άνθρωποι που προτιμούσαν να καλλιεργούν καπνό αντί για λαχανικά στο κομμάτι γης που τους είχε παραχωρηθεί. Ακόμα και στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων η λιγοστή τροφή ανταλλασσόταν με καπνό!

Στον Ελληνικό στρατό υπήρξε εποχή που διανέμοντο δωρεάν τσιγάρα στους κληρωτούς με ασύλληπτες σημερινές συνέπειες στη διάδοση του καπνίσματος σε γενεές Ελλήνων.

zachfil64@gmail.com