Αφού η δικτατορία των συνταγματαρχών είχε επικρατήσει από τον Απρίλιο του 1967, στις τάξεις των αξιωματικών του τότε «Βασιλικού Ναυτικού» υπήρχε έντονη κινητικότητα. Άλλωστε το ναυτικό δεν συμμετείχε στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, ενώ ο αρχηγός ΓΕΝ Κωνσταντίνος Εγκολφόπουλος είχε υποβάλλει την παραίτησή του μετά την επικράτηση των πραξικοπηματιών. Μετά το αποτυχημένο κίνημα του βασιλιά Κωνσταντίνου και την επίσης αποτυχημένη έξοδο του στόλου στο Αιγαίο στις 13 Δεκεμβρίου 1967, τους επόμενους μήνες 61 αξιωματικοί αποστρατεύτηκαν. Από το 1969, κάποια στελέχη του ναυτικού αλλά και της αεροπορίας και του στρατού άρχισαν να οργανώνονται συνωμοτικά στοχεύοντας στην ανατροπή της δικτατορίας. Το «κίνημα του Ναυτικού» θα ήταν η απάντηση στο αυταρχικό καθεστώς της δικτατορίας.
Πολλοί από τους συνωμότες είχαν καταλάβει καίριες θέσεις στην ιεραρχία και μετά την εξέγερση των φοιτητών στη Νομική, τον Φεβρουάριο του 1973, αποφάσισαν να δράσουν. Η 23η Μαΐου 1973 ορίστηκε ως η ημέρα για την εκδήλωση του αντιδικτατορικού κινήματος μέσα από τις τάξεις των αξιωματικών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Την απόφασή τους κοινοποίησαν στον Ευάγγελο Αβέρωφ και μέσω αυτού στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και βέβαια στον βασιλιά Κωνσταντίνο.
Οι κινηματίες στόχευαν στον αποκλεισμό του Πειραιά και άλλων μεγάλων λιμανιών καθώς και στην κατάληψη της Σύρου που θα γινόταν η έδρα τους. Εκεί λειτουργούσε σχολή εφέδρων αξιωματικών του στρατού όπου, σύμφωνα με το σχέδιό τους, θα τοποθετούσαν ως διοικητή τον απόστρατο ταγματάρχη Σπύρο Μουστακλή, που φυσικά είχε ενεργή συμμετοχή στο σχεδιαζόμενο κίνημα. Στη συνέχεια σκόπευαν να καλέσουν τους πολιτικούς για να αναλάβουν τη διοίκηση της χώρας, σχηματίζοντας κυβέρνηση εθνικής ενότητας.
Όμως από τις 21 Μαΐου φαινόταν ότι το σχέδιο είχε προδοθεί. Οι κυβερνήτες των πλοίων ανέβαλαν. Το βράδυ της 22ας Μαΐου στρατιωτικές δυνάμεις περικύκλωσαν τον ναύσταθμο και ξεκίνησαν τις συλλήψεις ενώ στις 25 Μαΐου η χουντική κυβέρνηση έκανε λόγο για «οπερέτα ναυτικού κινήματος ολίγων απόστρατων αξιωματικών». Τότε μεταξύ των εβδομήντα εννέα συλληφθέντων βρισκόταν και ο Σπύρος Μουστακλής που αφού βασανίστηκε απάνθρωπα έμεινε ανάπηρος.
Κι ενώ οι συνταγματάρχες πίστευαν ότι είχαν καταστείλει το «Κίνημα του Ναυτικού», ένας γενναίος αντιπλοίαρχος, ο Νίκος Παππάς, κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Βέλος ΙΙ» που συμμετείχε σε νατοϊκή άσκηση στη Μεσόγειο, αποχώρησε από αυτήν με το πλοίο του, διαμαρτυρόμενος για τις συλλήψεις των κινηματιών στην Ελλάδα και κατέφυγε στο Φιουμιτσίνο της Ρώμης. Εκεί ο Παππάς, έξι αξιωματικοί και είκοσι πέντε υπαξιωματικοί του αντιτορπιλικού ζήτησαν πολιτικό άσυλο και παρέμειναν στην Ιταλία ως πολιτικοί εξόριστοι. Το μήνυμα του αποχωρούντος από τις ασκήσεις, στις 25 Μαΐου 1973, κυβερνήτη του «Α/Τ Βέλος ΙΙ», Νίκου Παππά προς τον επικεφαλής της μοίρας του ΝΑΤΟ είναι δοκίμιο δημοκρατίας:
«Πιστοί στη συμμαχία και στον πολιτισμό των λαών μας, ο οποίος έχει θεμελιωθεί επί των αρχών της δημοκρατίας, της προσωπικής ελευθερίας και του σεβασμού των νόμων, όλοι οι Αξιωματικοί και το πλήρωμα (270 άνδρες) του πλοίου μου, ως ένας άνθρωπος, πιστοί στον δοθέντα όρκο μας, με βαθύτατη λύπη εγκαταλείπουμε τις ασκήσεις. Με τη συμπάθεια ολόκληρου του ελεύθερου κόσμου θα παλέψουμε για να επαναφέρουμε τη δημοκρατία στην Ελλάδα.
Σας είναι πολύ καλά γνωστό και ιδιαιτέρως στους Αμερικανούς ότι μια συμμορία ιδιοτελών αξιωματικών επέβαλε στην Ελλάδα μια απάνθρωπη και μισητή δικτατορία προ έξη και πλέον ετών. Η σημερινή εξέγερση του Ναυτικού ανταποκρίνεται στα αισθήματα ολόκληρου του λαού της χώρας μας. Ο ελεύθερος κόσμος και ιδιαιτέρως οι χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει να αντιληφθούν και τη διάβρωση και την καταστροφή των ενόπλων δυνάμεων στις οποίες στηρίζεται η άμυνα της νοτιοανατολικής πτέρυγας. Σκεφτείτε ότι αυτή τη στιγμή αξιωματικοί εν ενεργεία έχουν συλληφθεί και υφίστανται ταπεινώσεις και κακομεταχείριση από άλλους αξιωματικούς και στρατιώτες της Στρατιωτικής Αστυνομίας».
Μέχρι τότε αυτή ήταν η σημαντικότερη πράξη αντίστασης στη χούντα.
