Το ένα έχει τίτλο: «Κι αυτοί είναι η Ελλάδα» και περιέχει μεγάλες συνεντεύξεις με σπουδαίες προσωπικότητες του δημόσιου χώρου, συγγραφείς και καθηγητές. Το άλλο, το «Duck Soup», που ονομάστηκε έτσι από την ομώνυμη ταινία των αδελφών Μαρξ, σπουδαίων κωμικών του κινηματογράφου στον Μεσοπόλεμο, αυτοπροσδιορίζεται ως μεικτό είδος, κάτι σαν λογοτεχνική κριτική της τροφής και των εστιατορίων, ένα είδος κοινωνιολογίας της κουλτούρας της διατροφής, με πολλές αναφορές στη λογοτεχνία. Και τα δύο βιβλία τα υπογράφει ο δημοσιογράφος με καταγωγή από τη Μεσσηνία (Κάμπος Αβίας) Ηλίας Κανέλλης, γνωστός και από τα άρθρα του στα «Νέα».

Ο ίδιος έχει εργαστεί σε ανεξάρτητα περιοδικά της δημοκρατικής Αριστεράς («Αντί», «Ο Πολίτης») και στις εφημερίδες «Ελευθεροτυπία», «Η Εποχή», «Το Βήμα». Επίσης, εκδίδει το «Books’ Journal». Σήμερα στις 8 το βράδυ, μαζί με τον εκδότη, αρθρογράφο, διδάκτορα Βαλκανικών Σπουδών Πέτρο Παπασαραντόπουλο, θα παρουσιάσει τα βιβλία του στον πεζόδρομο μπροστά από το Κέντρο Δημιουργικού Ντοκιμαντέρ, στο Ιστορικό Κέντρο. Με την ευκαιρία αυτή, η «Ε» είχε μαζί του μια ενδιαφέρουσα συνομιλία, μιλώντας μας μεταξύ άλλων για τα βιβλία του αλλά και για το πολιτικό προσκήνιο, χαρακτηρίζοντάς το «ταραγμένο»…

Κύριε Κανέλλη, υπάρχει κοινό θέμα σε ένα βιβλίο συνεντεύξεων όπως το «Κι αυτοί είναι η Ελλάδα»;

Το λέει ο τίτλος. Η Ελλάδα. Η χώρα. Προτείνω μια σειρά προσωπικότητες που ενώ θα έπρεπε να είναι οι καθοδηγητές του σύγχρονου βίου μας, τις ξέρουν πολύ λίγοι. Και ακούω τι έχουν να μας πουν.

Πώς μπορούν να συμπληρώνονται πρόσωπα που δραστηριοποιήθηκαν σε διαφορετικούς τομείς;

Κι όμως. Όλοι τους αγωνίζονται εναντίον της αμάθειας, του αμοραλισμού, των ευκολιών. Είναι εργατικοί και ανεξάρτητοι. Είναι εξωστρεφείς, αλλά αγαπούν τον τόπο τους. Παραδέχονται τα λάθη τους και τα διορθώνουν. Δεν εκμεταλλεύτηκαν για προσωπικό όφελος την πολιτική δράση τους, την κοινωνική εμβέλειά τους, το κύρος τους. Δεν είναι διαπλεκόμενοι, δεν υπέκυψαν στους διάφορους λαϊκισμούς. Καλλιεργούν την κριτική σκέψη. Πιστεύουν στη σημασία της παιδείας. Επιδιώκουν την πρόοδο της χώρας που απαιτεί μεταρρυθμίσεις. Και είναι ταπεινοί – δεν είναι νάρκισσοι, δεν πιστεύουν ότι οι άλλοι τους χρωστάμε.

Γιατί πρέπει να θυμόμαστε τον Εμμανουήλ Κριαρά;

Επειδή ήταν ένας χαλκέντερος λεξικογράφος, απολύτως αφιερωμένος στη δουλειά του – κι απ’ αυτό προέκυψε το μνημειώδες «Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100-1669». Και γιατί έλυσε το τελευταίο κεφάλαιο των εμφύλιων συγκρούσεων για τη γλώσσα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην καθιέρωση του μονοτονικού.

Και γιατί να θυμόμαστε τον κριτικό της λογοτεχνίας, Δημήτρη Ραυτόπουλο;

Επειδή ήταν ένας θαρραλέος άνθρωπος που, παρότι διωγμένος ως αριστερός τα μετεμφυλιακά χρόνια, άλλαξε στάση ζωής όταν κατάλαβε ότι το νεανικό όνειρο του επί γης παραδείσου, στο οποίο πίστευε, στην ουσία έγινε ένας ολοκληρωτικός εφιάλτης. Και γιατί η αναγνωστική του εμπειρία τον εξόπλισε με κριτικό νου και πνευματικό θάρρος.

Τι μπορεί να ενώνει τον φιλελεύθερο καθηγητή Δημήτρη Δημητράκο με τον αριστερό Γιάννη Βούλγαρη;

Τους ενώνει η πίστη στη δημοκρατία και η κοινή αριστερή αφετηρία τους. Ο Δημητράκος, που μελέτησε και έγραψε για τον Γκράμσι, έχει εξομολογηθεί ότι ο Γκράμσι του γέννησε την αμφιβολία που τον οδήγησε μακριά από την Αριστερά. Ο γκραμσιανός, καθότι έκανε σπουδές στην Ιταλία, για χρόνια στην ανανεωτική Αριστερά, Γιάννης Βούλγαρης, επίσης είχε πάρει πολύ νωρίς αποστάσεις από τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό. Και για τους δύο, η ιδεολογία δεν ήταν φυλακή φανατισμού αλλά υπόβαθρο για την επιβεβαίωση εκ μέρους τους της αξίας της ελευθερίας. 

Τι παρατηρήσατε στη συναναστροφή σας με τον Μιχάλη Γκανά;

Με γοήτευε η άρνηση εκ μέρους του οποιουδήποτε ποιητικού φωτοστέφανου. Με γοήτευε το βάθος της σκέψης του, η ανεξαρτησία του, το σχεδόν ενστικτώδες ποιητικό ένστικτό του, ο σεβασμός στην παράδοση του δημοτικού τραγουδιού. Η σεμνότητά του. Και το ότι η ποίησή του παραγόταν όταν τελείωνε η δουλειά από την οποία βιοποριζόταν – βιβλιοπώλης έναν καιρό, διαφημιστής τον υπόλοιπο.

Και από τον Θανάση Βαλτινό;

Η χρήση ταπεινών μορφών έκφρασης, της ειδησεογραφίας όπως καταγραφόταν στις εφημερίδες ή καθημερινών μαρτυριών, για να κάνει σπουδαία λογοτεχνία. Η τόλμη του και το πάθος του. Η «Ορθοκωστά», μυθιστόρημα-χρονικό του εμφυλίου, ήταν από τα πρώτα κείμενα που κατεδάφισαν τη μεταπολιτευτική κυριαρχία των ιστορικών μυθολογιών της εμφυλιακής Αριστεράς.

Πώς κάνετε συνεντεύξεις;

Διαβάζω πολύ. Μιλάω με τον συζητητή μου πάντα προφορικά. Οργανώνω τη δομή της συζήτησης. Όταν δεν με ικανοποιούν οι απαντήσεις επιμένω. Και σταματάω μόνο όταν έχω πάρει απαντήσεις. Το τελικό μοντάζ, φυσικά, γίνεται μετά την απομαγνητοφώνηση του κειμένου.

Γιατί εκδώσατε, ταυτόχρονα, ένα βιβλίο για το φαγητό;

Επειδή το φαγητό, οι συνταγές, τα εστιατόρια είναι πολύ μέσα στη ζωή μας. Το καλό φαΐ σημαίνει ευμάρεια – και πάντα είναι γοητευτική η κοινωνιολογία της ευμάρειας.

Τι γνώμη έχετε για την ελληνική βιομηχανία της διατροφής;

Τρώμε πολύ πιο καλά από τα χρόνια που θυμάμαι τον εαυτό μου παιδί στη Μάνη, μαθητή στην Καλαμάτα, φοιτητή και αργότερα εργαζόμενο στην Αθήνα. Αλλά, όπως θα ανέμενε κανείς που ξέρει την ελληνική κοινωνία, το φαγητό έχει εξελιχθεί σε τεκμήριο νεοπλουτισμού. Ό,τι λάμπει πάντως δεν είναι χρυσός.

Τι είναι το «Βοοks’ Journal» και γιατί επιμένετε να το εκδίδετε, παρότι έχετε πει ότι δεν έχετε κέρδη;

Είναι ένα ανεξάρτητο περιοδικό για το βιβλίο και τις ιδέες, για την πολιτική και για τις τέχνες – και βέβαια για τη λογοτεχνία. Έντυπο ποικίλης ύλης, με κείμενα πολύ προσεγμένα, μεγάλα, αναλυτικά, κριτικά. Απευθύνεται σε καλλιεργημένους αναγνώστες, προσπαθεί να παρακολουθεί κριτικά την εκδοτική κίνηση και πολύ συχνά δημοσιεύει κείμενα πολεμικής. Πολλοί το θεωρούν κουραστικό. Έχουν άδικο. Είναι γοητευτικό, ζωηρό και στις σελίδες του κυλάει ένας αέρας ελευθερίας. Οι αναγνώστες του είναι πραγματικά πληροφορημένοι, βαθείς και απαιτητικοί. Είναι μια νησίδα γνώσης, ελευθερίας και αναγνωστικής απόλαυσης. Το αποδεικνύει και το ελεύθερης πρόσβασης επίσης παρεμβατικό σάιτ μας, booksjournal.gr.

Ως δημοσιογράφος, πώς βλέπετε το πολιτικό προσκήνιο;

Ταραγμένο, όπως πάντα. Με μια κυβέρνηση που θα έπρεπε να υπηρετεί ένα μέλημα: πώς θα μεταρρυθμίσει τη χώρα. Όλο και πιο δύσκολο, επειδή οι δυνάμεις του λαϊκισμού αντεπιτίθενται με το αρχέγονο όπλο του μίσους, σε μια περίοδο μάλιστα που οι μεταπολεμικές βεβαιότητες αρχίζουν και καταρρέουν. Μάλιστα, για να διατηρηθεί η ειρήνη στην Ευρώπη υποστηρίζω με πάθος την Ουκρανία και την ανάγκη η Ρωσία να ηττηθεί.  

Πώς θα περιγράφατε το πολιτικό προσκήνιο;

Η κυβέρνηση δεν υφίσταται μεταρρυθμιστική πίεση – κι αυτό δεν τη βοηθάει. Οι πιέσεις, επίσης, από μια πολύχρωμη αντιπολίτευση της γκρίνιας δεν είναι ό,τι καλύτερο. Διάφορες δυνάμεις που δεν έχουν ιδέα πώς θα κυβερνήσουν προσπαθούν να εκτοπίσουν τη μόνη κυβέρνηση που κυβερνά. Ο πολιτικός κόσμος αντί να προτείνει ολοκληρωμένα προγράμματα διακυβέρνησης, απλώς, βρίζει τους αντιπάλους του.

Φοβάστε το μέλλον;

Φοβάμαι την έκρηξη ενός νέου λαϊκισμού της συγκίνησης, νέους «Αγανακτισμένους» που θα μπορούσαν να εκτρέψουν ακόμα μια φορά τη χώρα από τη σταθερή πορεία της. Γι’ αυτό και τον πολεμάω.