Οπως λένε στην "Ε" η κοινωνική λειτουργός Μαρία Στρατάκου, η ψυχολόγος Δήμητρα Μιχαλοπούλου και η κοινωνιολόγος Σοφία Κατσίποδα του Κέντρου Συμβουλευτικής Γυναικών Θυμάτων Βίας του Δήμου Καλαμάτας, αρκετές είναι οι γυναίκες που σιωπούν. Επισημαίνουν ότι τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης που φανερώνονται μπορεί να είναι λίγα, αλλά οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τέτοια φαινόμενα και στον εργασιακό τους χώρο κι ας μην βγαίνουν ποτέ στην επιφάνεια, γιατί είναι ταμπού για την κοινωνία και δύσκολο για μια γυναίκα να ανοιχτεί και να μιλήσει για το πρόβλημά της.
Ετσι, συνήθως η γυναίκα που έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση δεν αντιδρά, επειδή μπορεί να φοβάται τι θα πει ο κοινωνικός περίγυρος και πώς θα αντιδράσει η οικογένειά της.
Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΔΙΑΦΕΡΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΦΛΕΡΤ
Η Μαρία Στρατάκου περιγράφει πώς ορίζεται η σεξουαλική παρενόχληση, που όπως λέει είναι μια μορφή έμφυλης βίας, η οποία συναντάται περισσότερο μέσα στην κοινωνία, αλλά και στην οικογένεια. Είναι "η ανεπιθύμητη λεκτική ή μη λεκτική και σωματική σεξουαλική πιεστική συμπεριφορά από έναν ή περισσότερους άνδρες προς μία ή περισσότερες γυναίκες" - ενώ η ουσιαστική διαφορά της από το φλερτ είναι ότι "η σεξουαλική συμπεριφορά ασκείται μονομερώς, χωρίς συναίνεση από την πλευρά της γυναίκας".
Εξηγώντας τα παραπάνω, επισημαίνει ότι μπορεί να είναι κάποιες "προτάσεις άμεσες ή έμμεσες, απαιτήσεις για σεξουαλικές υπηρεσίες ή πίεση για σεξουαλικές πράξεις, επιθετικό φλερτ, φράσεις με σεξουαλικό περιεχόμενο". Ακόμη, "προσεγγίσεις ή πρόστυχες φράσεις με μειωτική προσβλητική γλώσσα για τη συγκεκριμένη γυναίκα ή για περισσότερες γυναίκες", αλλά και "επιθετικές φράσεις για το ντύσιμο ή το παρουσιαστικό της, επίθετα ή σεξουαλικές βρισιές, σεξουαλικά αστεία ή γελοιοποίηση του σώματος των γυναικών".
Η σεξουαλική παρενόχληση, όμως, μπορεί να είναι και μη λεκτική, δηλαδή "τα απρεπή βλέμματα, ασελγείς χειρονομίες, χρήση φωτογραφιών με προσβλητικό τρόπο". Μπορεί βεβαίως να είναι και σωματική, δηλαδή "μη απαραίτητο άγγιγμα, άγγιγμα στα ερωτικά σημεία του σώματος της γυναίκας, χάδια, τσιμπήματα, πίεση του σώματος της γυναίκας, στρίμωγμα στις γωνίες και απόπειρα βιασμού ή βιασμός".
ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ
Η Δήμητρα Μιχαλοπούλου από τη σκοπιά της ψυχολόγου τονίζει ότι "όσο πιο μεγάλη είναι η διάρκεια της παρενόχλησης, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι επιπτώσεις στη σωματική αλλά και στην ψυχική υγεία του θύματος". Και πολλές φορές "τα θύματα καθυστερούν να καταγγείλουν το γεγονός ή να αναζητήσουν πληροφορίες σε σχέση με το πώς να χειριστούν την κατάσταση κι αυτό φαίνεται ότι συνδέεται με το ότι πολλές φορές δεν γνωρίζουν και το που μπορούν να απευθυνθούν".
Κάποια βήματα, λοιπόν, που μπορούν να κάνουν οι γυναίκες που έχουν δεχτεί ή δέχονται σεξουαλική παρενόχληση είναι "να απευθυνθούν στο ίδιο το άτομο που τις παρενοχλεί, να του εξηγήσουν -προφορικά σε πρώτη φάση αλλά και γραπτά στη συνέχεια- ότι η συμπεριφορά αυτή τις ενοχλεί και είναι ένα πρόβλημα το οποίο θα θέλανε να σταματήσει, προειδοποιώντας τον ότι θα προβούν σε ενέργειες εάν εξακολουθήσει να συμβαίνει αυτό".
ΚΑΛΟ ΝΑ ΚΡΑΤΑΝΕ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Επίσης, συνιστά η ψυχολόγος "καλό θα ήταν -και βοηθάει αυτό τις γυναίκες- να κρατάνε ένα ημερολόγιο στο οποίο θα αναγράφουν τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, την ώρα, την ημέρα, τα λόγια που ειπώθηκαν ή τι ακριβώς συνέβη, πιθανούς μάρτυρες, άτομα που μπορεί να ήταν μπροστά, για παράδειγμα στον εργασιακό χώρο, ή εκτός του εργασιακού χώρου ποιοι ήταν παρόντες ή παρούσες, και στη συνέχεια να ενημερώσουν το διευθυντή, τον προϊστάμενο, ακολουθώντας την ιεραρχία ή την επιθεώρηση εργασίας ή το σωματείο εργαζομένων εκεί που εργάζονται".
Επίσης, "άλλος ένας φορέας που θα μπορέσουν να ενημερώσουν και να απευθυνθούν εκεί αναφέροντας το πρόβλημα είναι ο Συνήγορος του Πολίτη". Καλό θα ήταν να φροντίσουν ώστε "να διασφαλίσουν ότι υπάρχουν κάποιες μαρτυρίες, δηλαδή οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μία μελλοντική καταγγελία - και σε περίπτωση φυσικής κακοποίησης θα πρέπει ωποσδήποτε να απευθυνθούν στην Αστυνομία ή στον εισαγγελέα για να καταγγείλουν το γεγονός".
ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΚ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ
Σε επίπεδο νομικής προστασίας η ψυχολόγος του κέντρου τονίζει ότι υπάρχει σχετική νομοθεσία και ορίζει ότι "η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά απαράδεκτη διάκριση στη σημερινή κοινωνία και ως εκ τούτου πρέπει να τιμωρείται". Ειδικότερα, ορίζει ότι "είναι υποχρέωση των εργοδοτών να εξασφαλίζουν ότι κανένας και καμία εργαζόμενος/η δεν θα δέχεται ανεπιθύμητη προσβλητική σεξουαλική συμπεριφορά". Κι αυτό "είναι πολύ σημαντικό να το τονίσουμε, δηλαδή ότι υπάρχει νομικό πλαίσιο προστασίας, για να ενημερώνονται οι γυναίκες και να αποκτάνε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, ώστε να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα".
ΠΙΟ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΙ ΗΛΙΚΙΕΣ 18 ΜΕ 39 ΕΤΩΝ
Η Σοφία Κατσίποδα επισημαίνει ότι σε όλα τα... μήκη και τα πλάτη του πλανήτη "οι γυναίκες υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση σε πολλούς χώρους και ιδιαίτερα στην εργασία, όπου στους χώρους εργασίας συμπεριλαμβάνονται και όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα". Σύμφωνα με έρευνες "οι γυναίκες ηλικίας 18 με 39 χρονών έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να παρενοχληθούν σεξουαλικά στο χώρο εργασίας και, κυρίως από τη δεκαετία του 1980 και μετά, εκατομμύρια γυναίκες σε όλη την Ευρώπη και στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν υποστεί αυτό το πρόβλημα".
Παρ' όλα αυτά, ακόμα και σήμερα "ο αριθμός των δραστών που τιμωρούνται είναι πολύ μικρός". Κι αυτό γιατί "η σεξουαλικά επιθετική συμπεριφορά ορισμένων ανδρών προσλαμβάνεται σε πολλές κοινωνίες σαν κάτι αναπόφευκτο ή ακόμα και φυσικό, δηλαδή σαν αναπόσπαστο κομμάτι της ανδρικής φύσης".
ΤΡΕΙΣ ΟΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
Η ίδια επιστημονική έρευνα, λέει η κοινωνιολόγος του κέντρου, δείχνει ότι "υπάρχουν τρεις παράμετροι οι οποίες είναι σημαντικές για την εξάπλωση της σεξουαλικής παρενόχλησης σε μία δεδομένη κοινωνία: η ιεραρχία στο χώρο εργασίας, η κοινωνική δύναμη των δύο φύλων και η ύπαρξη ή μη αποτελεσματικής νομοθεσίας και γραπτών πρακτικών". Επίσης, επισημαίνει ότι δεν είναι τυχαίο ότι "η παρενόχληση λόγω φύλου αυξήθηκε όταν οι γυναίκες άρχισαν να μπαίνουν σε αποκλειστικά αντρικά επαγγέλματα και άρχισαν να καταλαμβάνουν θέσεις ισχύος".
Λέει ακόμα ότι "η σεξουαλική παρενόχληση κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα σε ιεραρχικές κοινωνίες, δηλαδή πατριαρχικές, όπου η θέση των γυναικών είναι υποδεέστερη και η νομοθεσία πιο χαλαρή" - ενώ "στις βορειοευρωπαϊκές χώρες, όπου υπάρχει μικρότερη κοινωνική απόσταση ανάμεσα στα δύο φύλα, υπάρχουν εξελιγμένες γραπτές οδηγίες που απαγορεύουν την παρενόχληση, κυρίως στους χώρους εργασίας".
ΝΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΙ ΤΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ ΤΟΥΣ
Σε ό,τι αφορά το Κέντρο Συμβουλευτικής Γυναικών, η Δ. Μιχαλοπούλου μας λέει ότι έχει καταγράψει περιστατικά γυναικών που έχουν δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση και έχει υποστηρίξει γυναίκες που έχουν βρεθεί σε αυτή τη θέση. Επισημαίνει ότι "είναι πάρα πολύ δύσκολο να απευθυνθεί μια γυναίκα για υποστήριξη όταν έχει δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση, ακριβώς γιατί και η ελληνική κοινωνία είναι μία συντηρητική πατριαρχική κοινωνία, με πολλά και αυξημένα στερεότυπα". Και επειδή "η επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά από τους άντρες πολλές φορές κανονικοποιείται, δηλαδή εκλαμβάνεται σαν κάτι φυσιολογικό, και η ίδια η γυναίκα αμφιβάλλει, κι αναρωτιέται κατά πόσο αυτό που έχει συμβεί είναι παρενόχληση". Σε αυτό το σημείο λοιπόν, "θα πρέπει να πούμε ότι είναι σημαντικό να εμπιστεύονται το ένστικτό τους".
ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ ΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΑΠΟΔΕΙΞΟΥΝ
Η Μαρία Στρατάκου επισημαίνει ότι τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης που έχει δεχτεί το Κέντρο δεν αφορούν μόνο το χώρο εργασίας, αλλά και την οικογένεια. Δηλαδή ο άνδρας είναι "είτε κάποιο συγγενικό πρόσωπο είτε κάποιο άλλο τρίτο γνωστό πρόσωπο από το ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον". Και συνήθως, "όταν η γυναίκα έρχεται εδώ, καταρχάς είναι πάρα πολύ ενοχοποιημένη, γιατί γνωρίζει ότι έχει δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση, ωστόσο δεν ξέρει κατά πόσο αυτό μπορεί να το αποδείξει", κι αυτό μπορεί να είναι ένας σοβαρός αποτρεπτικός παράγοντας για να φτάσει στην καταγγελία. Επιπρόσθετα, "κάποιες φορές το συζητάνε με δικά τους άτομα και δυστυχώς τις αποτρέπουν από το να προβούν σε μια καταγγελία, και υπάρχουν περιπτώσεις που δεν φτάνουν ποτέ".
Γι' αυτό όμως "είναι εδώ το κέντρο συμβουλευτικής: να ενημερώνει τις γυναίκες, καταρχάς ότι είναι θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης, να τις ενημερώνει για τα δικαιώματά τους, και βέβαια να γίνονται και οι αντίστοιχες παραπομπές στους νομικούς συμβούλους ώστε να ενημερώνονται και στο νομικό κομμάτι, για τις νομικές διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθηθούν".
Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ "ΜΗΠΩΣ... ΤΟΝ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ;"
Η Δήμητρα Μιχαλοπούλου προσθέτει πάντως ότι "εκτός από την οικογένεια, και κάποιοι αρμόδιοι φορείς αποτρέπουν την γυναίκα να προχωρήσει σε περαιτέρω ενέργειες, κι αυτό είναι που λέμε κοινωνικό πρόβλημα". Και εξηγεί ότι "παίζουν μεγάλο ρόλο οι αντιλήψεις, δηλαδή αν μια γυναίκα αναφέρει ότι δέχεται σεξουαλική παρενόχληση -που είναι πάρα πολύ δύσκολο να το αποκαλύψεις, αφού πρώτα να το επεξεργαστείς για να αποδεχτείς ότι σου συμβαίνει-, το κοινωνικό περιβάλλον, είτε είναι η οικογένεια, είτε είναι η εργασία, είτε είναι φίλοι, είτε είναι εκπρόσωποι φορέων και υπηρεσίες, μπορεί να σταθούν στο γεγονός, «οκ, ίσως τον προκάλεσε», ή, «μήπως ήταν ντυμένη προκλητικά;»".
Με λίγα λόγια "όλη η κοινωνία στρέφεται στο να ενοχοποιήσει τη γυναίκα, ότι «εκείνη το έχει προκαλέσει», «εκείνη έχει κάνει κάτι», αντί να νοιαστεί ότι δεν έχει κανένας το δικαίωμα να παραβιάζει την αξιοπρέπεια ενός άλλου ανθρώπου απλά και μόνο επειδή το επιτρέπει μία στερεότυπη αντίληψη για το φύλο του".
